Wojna Francji z koalicją hiszpańsko-austriacko-lotaryńską
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Wojna Francji z koalicją hiszpańsko-austriacko-lotaryńską (na zachodzie Europy zwana często wojną francusko-holenderską lub po prostu wojną holenderską, w Polsce w skrócie nazywana jest wojną Francji z koalicją) miała miejsce w latach 1672–1679.
|
Ten artykuł od 2020-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Ludwik XIV pod Maastricht | |||
Czas |
1672–1679 | ||
---|---|---|---|
Miejsce | |||
Przyczyna |
atak Francji na Holandię | ||
Wynik |
Traktat w Westminster (1674) | ||
Strony konfliktu | |||
| |||
Dowódcy | |||
Siły | |||
| |||
brak współrzędnych |
Wojna Francji z koalicją, która początkowo była wojną francusko-holenderską, bardzo szybko przekształciła się w wojnę Francji z poczwórnym przymierzem złożonym z Brandenburgii, Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Hiszpanii i Holandii.
Po zawarciu przez Ludwika XIV układów z Anglią, Szwecją, Münster i Kolonią w 1670, władca francuski przygotował atak na Holandię. Ludwik XIV postanowił zemścić się za postawę Holandii podczas wojny dewolucyjnej toczonej w hiszpańskich Niderlandach.
W marcu 1672 Francja wypowiedziała wojnę Holandii, gdzie Wilhelm III Orański, podejrzewany o zamordowanie holenderskiego polityka Johana de Witta, został ogłoszony stadhouderem i stanął na czele obrony kraju. Dzięki znakomitemu przygotowaniu i ogromnej przewadze liczebnej Francuzi bez problemu, pomijając niespodziewanie Maastricht, wkroczyli w samo serce Zjednoczonych Prowincji i zdobyli Utrecht. Gdy Francuzi obiecali główne miasta holenderskie Anglikom, ci nie śpieszyli się z zajmowaniem ich, lecz próbowali wymusić na Holendrach 16 milionów guldenów w zamian za separatystyczny pokój.
To żądanie wzmocniło holenderski opór, a negocjacje dały Holandii czas na przeprowadzenie planowej akcji powodziowej, polegającej na zalewaniu zagrożonych przez Francuzów obszarów Holandii z wykorzystaniem tzw. Holenderskiej Linii Wodnej, czyli obejmującego cały kraj systemu śluz, pozwalającego taktycznie zatapiać wybrane tereny. Akcja ta wstrzymała marsz wojsk francuskich. Nie udało się także oblężenie Groningen przez biskupa Münster. Admirał Michiel de Ruyter uniemożliwił flocie angielsko-francuskiej wysadzenie desantu i przeprowadzenie ataku na Holandię od strony morza. Porażki w bitwach pod Solebay, Schooneveld i Texel zniechęciły Anglię, która wycofała się z wojny w 1674. Przeciwko Francji wkrótce opowiedzieli się cesarz Leopold I, elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm oraz król Hiszpanii Karol II. Sytuacja Holandii uległa teraz znacznej poprawie, a Ludwik XIV, mimo udanego oblężenia Maastricht w 1673, zrezygnował z szybkiego podboju Holandii i przystąpił do mozolnej, ostrożnej wojny manewrowo-oblężniczej na wszystkich granicach Francji.
Walki nad Renem ucichły po wycofaniu się Brandenburczyków, którzy bronili się przed Szwedami w 1675. Po zwycięstwie wojsk brandenburskich pod Fehrbellin do wojny przeciw Szwedom przystąpili Duńczycy. Król francuski tymczasem zajął się popieraniem powstańców węgierskich oraz pogodzeniem walczących ze sobą Turcji i Rzeczypospolitej i skierowaniem ich przeciwko cesarzowi i Brandenburgii. Król Jan III Sobieski także pragnął oderwać się od Turków, by przy pomocy Szwedów odzyskać utracone w czasach potopu Prusy Książęce (traktat w Jaworowie).
W 1676 Francuzi zwyciężyli tylko na Morzu Śródziemnym, gdzie w bitwie pod Augustą zginął admirał holenderski Michiel de Ruyter. Sprzymierzona z Francją Szwecja straciła Skanię i przegrywała bitwy na morzu a Brandenburczycy oblegli Szczecin.
W 1677, gdy wojska francuskie odnosiły dalsze zwycięstwa w Niderlandach i nad Renem, przywódcy antyfrancuskiej koalicji zaczęli skłaniać się do rokowań pokojowych.
Wojnę z Holandią i Hiszpanią zakończył traktat w Nijmegen, podpisany w 1678, w którym Francja zdobyła od Hiszpanii ziemie Hrabstwa Burgundii (Franche-Comté) na szwajcarskim pograniczu oraz część Niderlandów hiszpańskich, a Holandia odzyskała wszystkie utracone tereny. Wielu historyków datuje koniec wojny na 1679, kiedy to Francja zawarła pokój z Cesarstwem i skończyła się walka sprzymierzonej z Francją Szwecji z Danią i Brandenburgią.