Zjednoczony Kościół Ewangeliczny w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Zjednoczony Kościół Ewangeliczny w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (ZKE) – istniejący w latach 1947–1988 związek wyznaniowy skupiający pięć polskich wspólnot protestanckich charakteryzujących się pobożnością ewangelikalną i praktyką chrzczenia wyłącznie ludzi świadomych swojej wiary. Dwie z nich miały charakter zielonoświątkowy. W okresie PRL był to największy w Polsce Kościół ewangelikalny – za drugą co do wielkości denominację o takim profilu należy uznać w tym czasie Polski Kościół Chrześcijan Baptystów. Od 1967 roku siedziba Kościoła mieściła się przy ul. Zagórnej w Warszawie. Do roku 1953 Kościół miał charakter federacji, w ramach której każde ugrupowanie zachowało swoją odrębność, w roku 1953 zniesiono odrębności. W roku 1981 ZKE powrócił do struktury federacyjnej.
Klasyfikacja systematyczna wyznania | |||||||||||
chrześcijaństwo └ protestantyzm | |||||||||||
Ustrój kościelny | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nurty pobożnościowe | |||||||||||
Zasięg geograficzny | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
|
Pierwsze powojenne inicjatywy zjednoczeniowe wśród ewangelikalnych chrześcijan w Polsce pojawiły się już w 1945 roku, kiedy powstał Polski Kościół Ewangelicznych Chrześcijan Baptystów skupiający różne ich nurty, jednak w przeciągu dwóch następnych lat występowały z niego wszystkie ugrupowania i pozostali w nim tylko baptyści. Pojawiła się wkrótce nowa inicjatywa zjednoczeniowa, w wyniku której w 1947 roku powstał ZKE. Najpierw należały doń trzy Kościoły, a od 1953 roku – pięć. Część zborów byłego Związku Chrześcijan Wiary Ewangelicznej podjęła w 1956 roku próbę wystąpienia z ZKE i zwróciła się do władz z prośbą o legalizację związku. Władze odpowiedziały represjami i zbory zostały zmuszone do powrotu do ZKE. Najdłużej, bo do końca lat 60., opierała się „grupa lubelska”. Do 1975 dominowali wolni chrześcijanie (bracia plymuccy), od 1981 – zielonoświątkowcy. Zmiana sytuacji politycznej po 1980 pozwoliła na upodmiotowienie się poszczególnych konfesji w ramach jednego Kościoła. W 1981 wystąpiła z niego grupa wolnych chrześcijan, która utworzyła odrębny związek wyznaniowy pn. Kościół Wolnych Chrześcijan w PRL. Odtąd ZKE obejmował cztery wspólnoty. W 1987 roku na ostatnim synodzie Kościoła zdecydowano o rozwiązaniu ZKE. Pod koniec swego istnienia przekraczał 17 tysięcy wyznawców, największy wzrost liczebny nastąpił w latach 80. XX wieku. W wyniku jego rozpadu powstały cztery odrębne Kościoły: Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w RP, Kościół Ewangelicznych Chrześcijan, Kościół Zborów Chrystusowych i Kościół Zielonoświątkowy w RP.
Podstawową jednostką w ZKE był autonomiczny zbór, który posiadał osobowość prawną. Zbór miał prawo decydowania o przyjęciu lub wykluczeniu własnych członków. Do większych osiągnięć Kościoła należą zbudowanie kaplicy centralnej w Warszawie, zorganizowanie Domu Starców w Ostródzie oraz działalność wydawnicza, w tym wydawanie miesięcznika „Chrześcijanin”. ZKE należał do Polskiej Rady Ekumenicznej[1].