Şist
From Wikipedia, the free encyclopedia
Şist orta dereceden bir tür başkalaşım kayacı[1]'dır. (Bazen tortul kayaç olarak da adlandırılabilir.[2]) Şist kelimesi Yunanca bir sözcük olan σχίζειν (şizin)'den gelmektedir. Kelimenin anlamı "bölmek"tir. Şist'in anlamının Yunanca "bölmek" olmasının sebebi büyük olasılıkla, şistin alüminyum levhalar halinde kolayca ayrılabilir yapıda olmasından kaynaklanıyordur. Şistler genellikle orta veya büyük, düz, tabaka benzeri tanelere sahiptir. %50'den fazla şist, uzun mineraller (mika veya talk gibi) içermesiyle tanımlanır.[3]
Şistteki mineral taneleri, ısı ve basınç uygulandığında pul pul ölçeklere ayrılarak çıplak gözle görülebilir. Ayrıca kayaçlar sıcaklık ve basınç etkisi altında metamorfizmaya uğraması sonucu yapraklanmalı kayaçlara donüşür. Çoğu şist, ara aşamalar olarak şist, arduvaz üretimini içeren bir dizi metamorfik süreçten geçen killer ve çamurlardan türetilir. Bu yapraklanmalı kayaçlara şist adı verilir.
Şist kelimesi sedimanter bir kayaç için kullanılan bir ad değil de metamorfik kayaçların %80'ini ifade eden genel bir isimdir. Şist terimi kayaçların içindeki baskın minerallerle beraber kullanılarak asıl kayacın adını oluşturur. Örneğin, biyotit ve muskovitten oluşan şistlere "mikaşist" denir. Çoğu şist; mikaşisttir, ancak grafit ve klorit şistler de yaygındır. Şistler, garnet şist, turmalin şist ve glokofan şistte olduğu gibi, belirgin veya olağandışı mineral bileşenleri için de adlandırılır. Bazı şistler ise renklerine göre adlandırılır. Yeşil bir madde olan serpentinit açısından zengin şist, yeşil şist adını alır.