Jan Žižka
Hussit askeri lider / From Wikipedia, the free encyclopedia
Jan Žižka z Trocnova a Kalicha (y. 1360 - 11 Ekim 1424) Jan Hus'un çağdaşı ve takipçisi ve Taboritlere önderlik eden radikal Hussit koluna mensup Çek generali, askeri lideri ve günümüzde bir Çek ulusal halk kahramanıdır. Çocukluk yıllarında bir gözünü[1] ve ardından ise her iki gözünü birden kaybettiği için "Tek Gözlü Žižka" olanak bilinir.[2]
Jan Žižka | |
---|---|
Lakabı | Tek Gözlü Jan |
Doğum | y. 1360 Trocnov, Bohemya Krallığı |
Ölüm | 11 Ekim 1424 Žižkovo Pole; Přibyslav yakınlarında, Bohemya Krallığı |
Defin yeri | Kutsal Ruh Katedrali, Hradec Králové |
Bağlılığı | Hussitler (1419–1423) Taboritler (1423–1424) |
Hizmet yılları | y. 1378–1424 |
Rütbesi | Kraliçe Sofia'nın Kahyası |
Çatışma/savaşları | Leh-Litvan-Töton Savaşı |
Ödülleri | Litoměřice yakınlarındaki bir kaleye İncil'den Chalice (Kadeh) adını vermiştir. |
Jan Žižka, Papalık tarafından Kutsal Roma İmparatorluğu'nun Bohemya bölgesinde isyan eden Hussit güçlerini alt etmek amacıyla gönderilen üç Haçlı seferine karşı tek gözü kör olarak eğitimsiz ve teçhizatsız köylü askerleriyle birlikte savaşan ve ordusunun başında hayatının son aşamalarında tamamen kör olmasına rağmen tek bir savaşı bile kaybetmeyen generaldir.[3]
Bohemya Krallığı'ndaki küçük Trocnov köyünde Çek soylu sınıfına mensup bir ailenin çocuğu olarak hayata gözlerini açtı.[4][5][6] Piccolomini'nin Historia Bohemica'sına göre, Zizka'nın gençliğinden itibaren Bohemya Kraliyet Sarayıyla birtakım bağlantıları vardı. Bavyera Kraliçesi Sofia'ya kahya olarak hizmet verdi. Grunwald Muharebesi'nde (15 Temmuz 1410) savaştı ve burada Radzyń kentini Töton Şövalyeleri'ne karşı savundu. Daha sonra Bohemya'daki Hussit ayaklanmasında önemli bir rol oynadı. Sudoměř Muharebesi'ndeki (1420) ve Vítkov Tepesi Muharebesi'ndeki (1420) çatışmalarda Hussit güçlerine liderlik etti. Kutná Hora Muharebesi'nde (1421) Kutsal Roma İmparatorluğu ve Macar Krallığı güçlerinden oluşan orduyu mağlup etti. Savaş arabalarının bu savaşta kraliyet süvarilerine karşı etkinliği, onun Hussit ordularının başına geçmesinde önem teşkil etmiştir.
Žižka'nın Haçlı ordularına karşı uyguladığı taktikler alışılmışın dışında ve yenilikçiydi. Ordusunu yeteneklerine göre eğitip donatmanın yanı sıra, beş yüz yıl sonra ortay çıkacak olan tankı öngörerek küçük toplar ve tüfeklerle donatılmış zırhlı arabalar kullandı. Savaş alanındaki coğrafi özelliklerinden yararlanarak kuvvetleri arasında disiplini sağladı. Genellikle kendi birliklerinden sayıca üstün olan yüksek eğitimli ve zırhlı rakiplerle defalarca yüzleşebilmek için sivil köylüleri hızlı bir şekilde başarıyla eğitti.
Jan Žižka'yı ve 1420'de Vitkov Tepesinde elde edilen zaferi onurlandırmak için Prag'daki Vítkov Tepesi'ne ulusal bir anıt dikildi. Bu ulusal anıtın içinde bulunan heykeli kaidesi dahil 22 metre yüksekliği ve 16,5 ton toplam ağırlığıyla, dünyanın en büyük bronz atlı heykellerinden biridir.[7]