Kullanıcı:Heidelbergensis/Juan Domingo Perón
From Wikipedia, the free encyclopedia
Juan Domingo Perón (8 Ekim 1895, Lobos – 1 Temmuz 1974, Olivos); üç kez Arjantin Cumhurbaşkanı olmuş ve Arjantin tarihindeki en önemli siyasi hareketlerden biri olan Peronizm'in kurucusu, Arjantinli siyasetçi, asker ve yazar. Ülkesinde üç kez cumhurbaşkanlığına seçilen tek, hem kadınların hem de erkeklerin genel oy hakkı ile seçilen ise ilk kişidir.
Juan Domingo Perón | |
---|---|
1946'da cumhurbaşkanlığı görevini devralmasından sonra Perón | |
Arjantin Ulusunun Başkanı | |
Görev süresi 12 Ekim 1973 - 1 Temmuz 1974 | |
Başkan Yardımcısı | Isabel Martínez de Perón |
Yerine geldiği | Raúl Lastiri |
Yerine gelen | Isabel Martínez de Perón |
Görev süresi 4 Haziran 1946 - 21 Eylül 1955 | |
Başkan Yardımcısı | Hortensio Quijano Alberto Teisaire |
Yerine geldiği | Edelmiro Farrell |
Yerine gelen | Eduardo Lonardi |
Arjantin Ulusunun Başkan Yardımcısı fiilen | |
Görev süresi 8 Temmuz 1944 - 10 Ekim 1945 | |
Başkan | Edelmiro Farrell |
Yerine geldiği | Edelmiro Farrell |
Yerine gelen | Juan Pistarini |
Adalet Partisi Genel Başkanı | |
Görev süresi 21 Kasım 1946 - 1 Temmuz 1974 | |
Başkan | Edelmiro Farrell |
Yerine gelen | Isabel Martínez de Perón |
Savaş Bakanı | |
Görev süresi 24 Şubat 1944 - 10 Ekim 1945 | |
Başkan | Pedro Pablo Ramírez Edelmiro Farrell |
Yerine geldiği | Pedro Pablo Ramírez |
Yerine gelen | Eduardo Ávalos |
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı | |
Görev süresi 1 Aralık 1943 - 10 Ekim 1945 | |
Başkan | Pedro Pablo Ramírez Edelmiro Farrell |
Yerine gelen | Domingo Mercante |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | 8 Ekim 1895(1895-10-08) Lobos, Buenos Aires, Arjantin |
Ölüm | 1 Temmuz 1974 (78 yaşında) Olivos, Buenos Aires, Arjantin |
Ölüm nedeni | Ventriküler fibrilasyon |
Defin yeri | Museo Quinta 17 de Octubre Ciudad de San Vicente, Buenos Aires, Arjantin |
Partisi | İşçi Partisi (1945-1947) Adalet Partisi (1947-1974) |
Evlilik(ler) | Aurelia Tizón (e. 1929; öldü 1938) |
Akraba(lar) | Mario Tomás Perón (baba) Juana Salvadora Sosa (anne) Tomás Liberato Perón (baba tarafından dede) |
Dini | Katolik |
İmzası | |
Askerî hizmeti | |
Bağlılığı | Arjantin |
Branşı | Arjantin Ordusu |
Hizmet yılları | 1913–1945 |
Rütbesi | Korgeneral |
Kötü Onyıl olarak adlandırılan döneme son veren 43 Devrimi'nde yer aldı. Sosyalist ve devrimci sendikalist sendika akımlarıyla ittifaklar kurduktan sonra, Ulusal Çalışma Dairesi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı, Savaş Bakanı ve Ulusun Başkan Yardımcısı olarak görev yaptı. Bu makamların ilk ikisine sahip olduğu dönemde işçi sınıfının lehine ve işçilere yönelik kanunları daha etkili yapmak üzere önlemler aldı; kolektif antlaşmaları, Kırsal Peónlar tüzüğünü, işçi mahkemelerini ve emeklilik sürelerinin uzatılmasını teşvik etti. Bu eylemleri ona işçi sınıfının büyük bir bölümünün desteğini kazandırdı, ancak bunun yanında işverenler, yüksek gelir sınıfı ve ABD büyükelçisi Spruille Braden ile zıtlaşmasına sebep oldu; böylece 1945'ten itibaren kendisine karşı "anti-Peronizm" adı verilen bir hareket türedi. Aynı yıl Ekim'de gerçekleşen bir saray darbesi Perón'u istifa etmeye zorladı. 4 gün sonra tutuklandı, ancak 17 Ekim 1945'te, salınmasını talep eden devasa gösteriler sonucu serbest bırakıldı. Aynı yıl, Perón'un başkanlığı boyunca önemli bir siyasi rol oynayacak olan Eva María Duarte ile evlendi.
1946 genel seçimlerinde cumhurbaşkanlığına adaylığını koydu ve seçimleri kazandı. Zaferinin ardından adaylığını destekleyen üç partiyi birleştirerek daha sonra Adalet Partisi olarak bilinecek olan Peronist Parti'yi kurdu. 1949'daki anayasa reformunun ardından Arjantin'de kadınların oy kullandığı ilk seçimler olan 1951 genel seçimlerinde yeniden seçildi. Toplumun temel sosyal haklardan ve yüksek yaşam standartlarından mahrum sınıflarının lehine olan politikalarını devam ettirmesine ek olarak, hükûmeti milliyetçi ve özellikle tekstil, savunma, demir çelik, ulaşım ve dış ticaret konularında sanayileşmeci bir yol izledi. Dışişlerinde ise, Soğuk Savaş'ın bir parçası olarak Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri arasında üçüncü yol olarak tanımladığı bir siyaset izledi. Hükûmetinin son yılında Katolik Kilisesi ile arasındaki anlaşmazlığın artması, Peronistler ve anti-Peronistler arasındaki farkların daha da belirginleşmesine sebep oldu; ve bunun üzerine hükûmet, terörist olarak tanımladığı militan gruplara, darbe liderlerine, muhalefete ve muhalefet medyasına yaptığı baskıyı sertleştirdi. Askerî ve sivil anti-Peronist gruplar tarafından gerçekleştirilen, Haziran 1955'teki Plaza de Mayo bombardımanı gibi bir dizi şiddet eyleminin ardından Perón aynı yılın Eylül ayında devrildi.
Ardından iktidara gelen diktatörlük, Peronizm'i siyasetten yasakladı ve düşük sosyal sınıfları koruma ve kadın ile erkeğin yasal eşitliğini sağlamaya yönelik maddeler içeren 1949 anayasasını feshetti. Devrilmesinden sonra Perón sırasıyla Paraguay'a, Panama'ya, Nikaragua'ya, Venezuela'ya, Dominik Cumhuriyeti'ne ve sonunda İspanya'ya sürgüne gitti. Eva'nın 1952'de ölmesinden sonraki ilk evliliğini, bu dönemde Isabel Martínez Cartas ile evlenerek gerçekleştirdi. Kendisi hâlâ sürgünde iken, Arjantin'de ortak amaçları Perón'un geri dönmesi ve serbest seçimlerin yapılması olan çeşitli sendika, gençlik, öğrenci, dini, kültürel ve militan gruplardan oluşan, "Peronist direniş" diye bilinen bir hareket ortaya çıktı.
1964'te Arjantin'e geri dönmeye çalıştı, ancak cumhurbaşkanı Arturo Illia'nın Brezilya'daki askerî diktatörlükten kendisini tutuklayıp İspanya'ya geri göndermesini istemesi üzerine başarısız oldu. 1972'de sonunda ülkeye geri döndü ve 1973'te kalıcı olarak yerleşti. Perón'un kendisinin seçimlere katılmasının hâlâ yasak olmasına rağmen, Peronistler Mart 1973'teki seçimleri kazandı. Bu zamanlarda Peronist hareketin içindeki farklı gruplar hem şiddet eylemleri yoluyla hem de siyasi olarak çarpışmaya başladı: "Ezeiza Katliamı" olarak adlandırılan olaylardan sonra, Perón, partisinin içindeki "ortodoks" gruplara büyük bir destek vermeye başladı; bunun karşılığında bu grupların bazıları hem Peronist hem de Peronist olmayan solculara baskı uygulama ve avlama amaçlı, Triple A olarak bilinen parapolis örgütü kurdu. Görevine başlamasından 1.5 ay sonra Héctor José Cámpora istifa etti ve seçim yasakları olmadan yeni seçimler gerçekleştirildi. Perón eşi ile beraber cumhurbaşkanı ve başkan yardımcısı adayları olarak Eylül 1973'teki seçimlere katıldı ve büyük bir zafer elde etti, aynı yılın Ekim ayında göreve başladı. Temmuz 1974'te ölmesi üzerine cumhurbaşkanlığını başkan yardımcısı olan eşinin ellerine bıraktı, ancak Isabel görev süresini tamamlayamadan devrildi. Peronizm, Perón'un ölümünden sonra da önemli bir siyasi hareket olmaya devam etti ve birçok seçim zaferi elde etti.