Kuzey Kafkasya halkları
gizlilik / From Wikipedia, the free encyclopedia
Kuzey Kafkasya halkları, Çarlık Rusyası döneminde Kuzey Kafkasya’da yaşarlarken Kafkas-Rus Savaşında yenilmeleri üzerine 1864 Çerkes Sürgünü'nde Osmanlı İmparatorluğu topraklarına sürülüp tehcir ettirilen ve bugün diaspora olarak Türkiye, Suriye ve Irak gibi ülkelerde yaşayan Adığe ve Adığe olmayan Kuzey Kafkas halklarına Türkiye ve Ortadoğu'da verilen ortak ad. Çerkeslerin baskın unsurunu oluşturan Adığeler dışında ayrıca Kuzeybatı Kafkas dillerini konuşan Ubıhlar, Abazalar, Abhazlar; İran dillerini konuşan Osetler; Türk dillerini konuşan Karaçaylar, Balkarlar; Kuzeydoğu Kafkas dillerini konuşan Çeçenler, İnguşlar ve Dağıstan (Dağıstan dillerini konuşan Kafkasyalılar ile Türk dilli Nogaylar ve Kumuklar ve Karapapaklar) halkları da bu tanımlamaya girer. Sünni Müslümandırlar. Karaçaylar, Balkarlar ve Adığeler Hanefi mezhebinden, İnguşlar, Çeçenler ve Dağıstanlılar ise ağırlıklı olarak Şafii mezhebindendir.[8] Türkiye'deki Çerkeslerin 893 köy-kasabası bulunmaktadır.[9]
Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
---|---|
Türkiye | 2.000.000[1][2] — 3.000.000[3][4] |
Suriye | 100.000 (1987)[5][6] |
Irak | 30.000[7] |
Diller | |
Din | |
Çarlık Rusyasında bütün Adığeler için kullanılan Çerkes (черкесы) adı, 1920'li yıllardan beri günümüz Rusya'sında yalnızca Karaçay-Çerkesya Cumhuriyetindeki Adığeler için resmî olarak kullanılmakta ve diğer Adığe grupları (aдыгейцы Adigeyler, кабардинцы Kabardeyler, 2002 yılından beri: шапсуги Şapsığlar) dahil edilmemektedir.[10][11]
Rusya’da 1897 yılında yapılan ilk genel nüfus sayımından iki yıl önce "Rus İmparatorluğu’nda Yaşayan Halkların Alfabetik Listesi" başlığıyla bir ön çalışma yapılmış. 1895 yılında Petersburg’ta yayınlanan bu listede Rusya halklarının değişik yayınlarda yer alan ve farklı yıllara ait nüfus bilgileri derlenerek dilleri, dini inançları ve yaşadıkları bölgeyle ilgili kısa bilgiler verilmiştir. Buna göre Çerkeslerin/Adığelerin (Черкесы) 1891 yılındaki nüfusu 161.950 kişidir ve Ubıhlar (Убыхи) 25.000 (1867), Abhazlar (Абхазцы) 60.000 (1886) {Abazinler yer almamış}, Balkarlar (Балкары) 3.000 (1875), Karaçaylar (Карачаевцы) 25.000 (1891), Osetler (Осетины) 164.490 (1886), Çeçenler (Чеченцы) 195.900 (1891), İnguşlar (Ингуши) 28.000 (1891), Avarlar (Авары) 96.000 (1885), Dargiler (Даргинцы) 54.300 (1891), Laklar (Кази-Кумухи) 24.000 (1891), Lezgiler-kısmen (Кюринцы) 55.000 (1891), Lezgiler-kısmen (Лезгины) 597.000 (1886), Sahurlar (Цахурцы) 2.430 (1875), Tabasaranlar (Табасаранцы) 14 460 (1891), Kumuklar (Кумыки) 108.800 (1891) Çerkeslerin dışında tutulmuştur[12]