Rusya'nın Ukrayna'yı işgali
2022'den bu yana Doğu Avrupa'da süregelen askerî mücadele / From Wikipedia, the free encyclopedia
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, 2014 yılında başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı dahilinde yaşanan anlaşmazlıklar sonrası 24 Şubat 2022 tarihinde Rusya devlet başkanı Vladimir Putin'in Ukrayna'da "özel bir askerî operasyon" ilan etmesiyle başladı. İşgal her iki taraftan on binlerce kişinin ölümüyle sonuçlandı ve Avrupa'nın İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana yaşadığı en büyük mülteci krizine neden oldu.[1][2] Mayıs ayı sonuna kadar tahminî 8 milyon insan ülke içinde yer değiştirdi ve 3 Ekim 2022 itibarıyla 7,6 milyon Ukraynalı da ülkeyi terk etti.[3][4][5][6] İşgalden sonraki beş hafta içinde Rusya, 1917 Ekim Devrimi'nden bu yana en büyük göçünü verdi.[7] İşgal ayrıca küresel çapta gıda kıtlığına neden oldu.[8][9][10]
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Rusya-Ukrayna Savaşı'nın parçası | |||||||
22 Mayıs 2024 itibarıyla askerî durum Ukrayna tarafından kontrol edilen bölgeler Rusya ve Rus yanlısı güçler tarafından işgal edilen bölgeler Rus işgalinin püskürtüldüğü bölgeler | |||||||
| |||||||
Taraflar | |||||||
Destekleyenler: Belarus | Ukrayna | ||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||
Vladimir Putin | Volodimir Zelenski | ||||||
Güçler | |||||||
İşgal öncesi Ukrayna sınırında:
İşgal öncesi toplam asker sayısı:
Eylül 2022'de:
Şubat 2023'te:
|
İşgal öncesi toplam asker sayısı:
Temmuz 2022'de toplam asker sayısı:
| ||||||
2022 Rusya'nın Ukrayna'yı işgali savaş düzeni | |||||||
Kayıplar | |||||||
Rusya'ya göre: (21 Eylül 2022)
Ukrayna'ya göre: (11 Mart 2023)
|
Ukrayna'ya göre: (2 Aralık 2022)
Rusya'ya göre: (21 Eylül 2022)
| ||||||
Sivil kayıplar:
|
2014 Ukrayna Devrimi'nin ardından Rusya, Kırım'ı ilhak etti ve Rus destekli paramiliterler, Luhansk ve Donetsk oblastlarından oluşan Güneydoğu Ukrayna'nın Donbas bölgesinin bir bölümünü ele geçirerek bölgesel bir savaşa yol açtılar.[11][12] Mart 2021'de Rusya, Ukrayna sınırı boyunca sayıları 190.000'e kadar varan asker ve teçhizat ile büyük bir askerî yığınak yapmaya başladı. Yapılan askerî yığınaklara rağmen Ukrayna'yı işgal etme veya saldırma planları işgalden bir gün öncesine kadar çeşitli Rus hükûmet yetkilileri tarafından inkâr edildi.[13][14][15] 21 Şubat 2022'de Rusya, Donbas'ta tek taraflı olarak bağımsızlıklarını ilan eden Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Luhansk Halk Cumhuriyeti'ni tanıma kararı aldı.[16] Ertesi gün Rusya Federasyon Konseyi, oybirliğiyle askerî güç kullanımına onay verdi ve Rus birlikleri her iki bölgeye de girdi.[17]
İşgal, 24 Şubat 2022 Moskova saatiyle 06.00 civarında[18] Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in "Ukrayna'nın askerden ve Nazizm'den arındırılması" amacıyla "özel bir askerî operasyon" ilan etmesiyle başladı.[19][20] Putin konuşmasında irredantizmi destekledi,[21] Ukrayna'nın devlet olma hakkına karşı çıktı[22][23] ve yanlış bir şekilde[24] Ukrayna'nın etnik Rus azınlığa zulmeden neo-Naziler tarafından yönetildiğini iddia etti.[25] Konuşmadan dakikalar sonra füzeler ve roketler başkent Kiev de dahil olmak üzere birçok Ukrayna şehrini hedef aldı ve bu hava saldırılarını karada farklı cephelerden işgaller takip etti.[26][27] Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski sıkıyönetim ve seferberlik ilan etti.[28][29] Rus saldırıları başlangıçta Belarus'tan Kiev'e doğru kuzey cephesinden, Harkiv'e doğru kuzeydoğu cephesinden, Kırım'dan kuzeye doğru güney cephesinden ve Luhansk ve Donetsk'ten de güneydoğu cephesinden başlatıldı.[30][31] Rusya'nın Kiev'e doğru ilerleyişi Mart ayında durdu ve Rus birlikleri Nisan ayına kadar kuzey cephesinden geri çekildi. Güney ve güneydoğu cephelerinde Rusya, Mart ayında Herson'u, ardından Mayıs ayında kuşatma sonrasında da Mariupol'u ele geçirdi. 19 Nisan'da Rusya, Donbas bölgesinde yeni bir saldırı başlattı ve Luhansk Oblastı Rus kuvvetleri tarafından 3 Temmuz'a kadar tamamen ele geçirildi.[32] Rus kuvvetleri, cephe hattından uzaktaki hem askerî hem de sivil hedefleri bombalamaya devam etti.[33][34] Ukrayna kuvvetleri Ağustos ayında güneyde ve Eylül ayında kuzeydoğuda karşı taarruzlar başlattı. Kısa süre sonra Rusya, kısmen işgal altındaki güneydoğu Ukrayna'nın ilhakını duyurdu.
İşgal geniş çapta uluslararası kınama aldı. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, işgali kınayan ve Rus güçlerinin tamamen geri çekilmesini talep eden bir kararı kabul etti.[35] Uluslararası Adalet Divanı Rusya'ya askerî operasyonları askıya almasını emretti ve Avrupa Konseyi Rusya'yı üyelikten çıkardı. Birçok ülke Ukrayna'ya insani yardım sağladı[36] ve Rusya ile Rusya'nın müttefiki Belarus'a yaptırım uyguladı.[37] Başta Rusya ekonomisi olmak üzere dünya ekonomisi bu geniş çaplı yaptırımlardan etkilendi. Dünyanın dört bir yanında işgale karşı protestolar düzenlendi. Rusya'daki protestolar kitlesel tutuklamalarla ve "savaş" ve "işgal" kelimelerinin yasaklanması da dahil olmak üzere[27][38] arttırılan medya sansürüyle bastırılmaya çalışıldı.[39][40] İşgale yanıt olarak 1000'den fazla şirket Rusya ve Belarus'tan çekildi.[41] Uluslararası Ceza Mahkemesi, 2022 işgalindeki savaş suçları da dahil olmak üzere 2013'ten bu yana Ukrayna'da insanlığa karşı işlenen suçların araştırılması için soruşturma başlattı.[42]