Uygur alfabesi
Türk yazı dillerinden Uygurcanın yazımı için kullanılan alfabe / From Wikipedia, the free encyclopedia
Uygur alfabesi, çağdaş Türk yazı dillerinden Uygurcanın yazımı için kullanılan alfabedir. Uygurca 10. yüzyıldan beri Arap alfabesi ile yazılmaktadır. 1969-1983 yılları arasında Çin hükûmetinin hazırlattığı Uygur Latin alfabesi ile yazılmış fakat sonra Uygurca sesleri gösteren ek işaretler ile Arap alfabesine dönülmüştür. Aşağıdaki kıyaslama Arap, Latin ve Kiril harflerinin bir karşılaştırılmasıdır:
Daha fazla bilgi Arap, Kiril ...
Arap | Kiril | Pinyin | Latin | OTA | Takribî Türkçe ses değeri | IPA | Arap | Kiril | Pinyin | Latin | OTA | Takribî Türkçe ses değeri | IPA | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ئا | A a | A a | A | [a] | ق | Қ қ | Ⱪ ⱪ | Q q | K (gırtlaktan) | [q] | ||||
ئە | Ә ә | Ə ə | E e | Ä ä | E (açık) | [æ] | ك | К к | K k | K | [k] | |||
ب | Б б | B b | B | [b] | ڭ | Ң ң | NG ng | Ñ ñ | nğ (artdamaksıl N) | [ŋ] | ||||
پ | П п | P p | P | [p] | گ | Г г | G g | G | [ɡ] | |||||
ت | Т т | T t | T | [t] | ل | Л л | L l | L | [l] | |||||
ج | Җ җ | J j | J j | C c | C | [ʤ] | م | М м | M m | M | [m] | |||
Zh zh | ||||||||||||||
چ | Ч ч | Q q | Ch ch | Ç ç | Ç | [ʧ] | ن | Н н | N n | N | [n] | |||
Ch ch | ||||||||||||||
خ | Х х | H h | X x | H (hırıltılı) | [x] | ھ | Һ һ | Ⱨ ⱨ | H h | H | [h] | |||
د | Д д | D d | D | [d] | ئو | О о | О о | O | [o] | |||||
ر | Р р | R r | R | [r] | ئۇ | У у | U u | U | [u] | |||||
ز | З з | Z z | Z | [z] | ئۆ | Ө ө | Ɵ ɵ | Ö ö | Ö | [ø] | ||||
ژ | Ж ж | Ⱬ ⱬ | Zh zh | J j | J | [ʒ] | ئۈ | Ү ү | Ü ü | Ü | [y] | |||
س | С с | S s | S | [s] | ۋ | В в | V v | W w | V v | V | [v] | |||
W w | W w | [w] | ||||||||||||
ش | Ш ш | X x | Sh sh | Ş ş | Ş | [ʃ] | ئې | Е е | E e | Ë ë | E e | E (kapalı) | [e] | |
Sh sh | ||||||||||||||
غ | Ғ ғ | Ƣ ƣ | Gh gh | Ğ ğ | Ğ | [ʁ] | ئى | И и | I i | İ i | İ veya I | [i] | ||
I ı | [ɨ] | |||||||||||||
ف | Ф ф | F f | F | [f] | ي | Й й | Y y | Y | [j] | |||||
Kapat
Bu madde Türk dil ailesinin Karluk grubundaki Yeni Uygurcayı yazmak için kullanılan yazı sistemi hakkındadır. Türk dil ailesinin Sibirya grubundaki Eski Uygurcayı yazmak için kullanılan sistem için Eski Uygur alfabesi sayfasına bakınız.
Uygur Kiril alfabesi ek olarak iki harfe sahiptir, ki bunlar iki sesin birleşimidir. Bunlar aşağıda Arap, Pinyin ve Latin alfabelerindeki eşdeğeriyle gösterilmiştir.
Daha fazla bilgi Kiril, Arap ...
Kiril | Arap | Pinyin | Latin |
---|---|---|---|
Ю ю | يۇ | yu | |
Я я | يا | ya |
Kapat
Alfabe öncesi kullanımda olan alfabeler:
- Kona Yeziⱪ ("Eski yazı" Arap harfleri ile)
- Uygur Arap Yazısı UEY, (Arap harfleri ile 1980 sonra)
- Uygur Pinyin Yazısı UPNY, (Pinyin harfleri ile 1960 - 1980 arasında)
- Uygur Kiril Yazısı UKY, (Kiril alfabesi ile)
- Uygur Latin Yazısı ULY, (Latin harfleri ile 2000 sonra)