Mustafa Kemal Atatürk
Người sáng lập và tổng thống đầu tiên của Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ / From Wikipedia, the free encyclopedia
Mustafa Kemal Atatürk (phát âm tiếng Thổ Nhĩ Kỳ: [musˈtafa ceˈmal ataˈtyɾk]; ( 19 tháng 5 năm 1881 – 10 tháng 11 năm 1938) là một sĩ quan quân đội, nhà cách mạng, và là quốc phụ cũng như vị Tổng thống đầu tiên của Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ.
Mustafa Kemal Atatürk | |
---|---|
Tổng thống đầu tiên của Thổ Nhĩ Kỳ | |
Nhiệm kỳ 29 tháng 10 năm 1923 – 10 tháng 11 năm 1938 15 năm, 12 ngày | |
Thủ tướng | İsmet İnönü Ali Fethi Okyar Celâl Bayar |
Tiền nhiệm | Chức vụ thành lập |
Kế nhiệm | İsmet İnönü |
Thủ tướng Chính phủ Đại biểu Quốc hội đầu tiên | |
Nhiệm kỳ 3 tháng 5 năm 1920 – 24 tháng 1 năm 1921 266 ngày | |
Phó Thủ tướng | Fevzi Çakmak |
Tiền nhiệm | Chức vụ thành lập |
Kế nhiệm | Fevzi Çakmak |
Chủ tịch Quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ | |
Nhiệm kỳ 24 tháng 4 năm 1920 – 29 tháng 10 năm 1923 3 năm, 188 ngày | |
Tiền nhiệm | Chức vụ thành lập |
Kế nhiệm | Ali Fethi Okyar |
Lãnh đạo Đảng Cộng hoà Nhân dân | |
Nhiệm kỳ 9 tháng 9 năm 1923 – 10 tháng 11 năm 1938 15 năm, 62 ngày | |
Tiền nhiệm | Chức vụ thành lập |
Kế nhiệm | İsmet İnönü |
Thông tin cá nhân | |
Sinh | Ali Rıza oğlu Mustafa 19 tháng 5 năm 1881 Salonica, Tỉnh Salonica, Đế quốc Ottoman (nay là Thessaloniki, Hy Lạp) |
Mất | 10 tháng 11 năm 1938 (57 tuổi) Cung điện Dolmabahçe, Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ |
Nơi an nghỉ | Bảo tàng Dân tộc, Ankara (21 tháng 11 năm 1938 – 10 tháng 11 năm 1953) Anıtkabir, Ankara (từ 10 tháng 11 năm 1953) |
Đảng chính trị | Đảng Cộng hoà Nhân dân |
Phối ngẫu | Lâtife Uşaklıgil (1923-1925) |
Tôn giáo | Chủ nghĩa vô thần[1][2][3][4][5] |
Phục vụ trong quân đội | |
Thuộc | Đế quốc Ottoman Thổ Nhĩ Kỳ |
Phục vụ | Quân đội Ottoman Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ |
Năm tại ngũ | 1893-1927 |
Cấp bậc | Thống chế |
Tham chiến | Chiến tranh Ý-Thổ Nhĩ Kỳ Chiến tranh Balkan Chiến tranh thế giới thứ nhất Chiến tranh Hy Lạp-Thổ Nhĩ Kỳ |
Atatürk được biết đến với tài nghệ thống soái siêu việt trong cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ nhất[6]. Sau khi Đế quốc Ottoman thất bại trong Chiến tranh thế giới lần thứ nhất, ông đã lãnh đạo Phong trào Dân tộc Thổ Nhĩ Kỳ đấu tranh giành lại độc lập cho đất nước. Sau khi thành lập chính phủ lâm thời tại Ankara, ông đã đánh bại lực lượng Đồng Minh. Cuộc kháng chiến này đã thành công và dẫn đến kết quả là nước Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ ra đời. Sau chiến tranh, Atatürk đã tiến hành một công cuộc cải cách chính trị, kinh tế và văn hóa nhằm biến Thổ Nhĩ Kỳ thành một nhà nước hiện đại và thế tục. Những nguyên tắc của cuộc Cải cách Atatürk, mà từ đó đất nước Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại ra đời, được biết đến với cái tên Chủ nghĩa Kemal.