Vương quốc Sarawak
From Wikipedia, the free encyclopedia
Vương quốc Sarawak (còn gọi là Quốc gia Sarawak; Hán-Việt: Sa Lạp Việt 砂拉越)[5] là một lãnh thổ bảo hộ của Anh nằm tại phần tây bắc của đảo Borneo. Quốc gia này ban đầu có vị thế là một vương quốc độc lập, hình thành sau khi một người Anh tên là James Brooke thu được nhượng địa từ Vương quốc Brunei. Vương quốc này được Hoa Kỳ công nhận là một quốc gia độc lập vào năm 1850, và Anh Quốc cũng làm như vậy vào năm 1864.
Vương quốc Sarawak
|
|||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1841–1941 1945–1946 | |||||||||||||||
Quá trình bành trướng lãnh thổ của Vương quốc Sarawak. | |||||||||||||||
Tổng quan | |||||||||||||||
Vị thế | Vương quốc độc lập (đến năm 1888) Lãnh thổ bảo hộ của Anh | ||||||||||||||
Thủ đô | Kuching | ||||||||||||||
Ngôn ngữ thông dụng | Anh, Iban, Melanau, Bidayuh, Mã Lai Sarawak, Hoa vv.. | ||||||||||||||
Chính trị | |||||||||||||||
Chính phủ | Quân chủ chuyên chế,[3][4] quốc gia bảo hộ | ||||||||||||||
Rajah Trắng | |||||||||||||||
• 1841–1868 | James Brooke (đầu tiên) | ||||||||||||||
• 1917–1946 | Charles Vyner Brooke (cuối cùng) | ||||||||||||||
Lịch sử | |||||||||||||||
Thời kỳ | chủ nghĩa đế quốc mới | ||||||||||||||
• Thành lập | 24 tháng 9 1841 | ||||||||||||||
• Bảo hộ | 14 tháng 6 năm 1888 | ||||||||||||||
• Nhật Bản xâm chiếm | 16 tháng 12 năm 1941 | ||||||||||||||
10 tháng 6 năm 1945 | |||||||||||||||
• Nhượng lại thành thuộc địa hoàng gia | 1 tháng 7 1946 | ||||||||||||||
Địa lý | |||||||||||||||
Diện tích | |||||||||||||||
• 1945 | 124.450 km2 (48.050 mi2) | ||||||||||||||
Dân số | |||||||||||||||
• 1841 | 8000 | ||||||||||||||
• 1848 | 150000 | ||||||||||||||
• 1893 | 300000 | ||||||||||||||
• 1933 | 475000 | ||||||||||||||
• 1945 | 600000 | ||||||||||||||
Kinh tế | |||||||||||||||
Đơn vị tiền tệ | dollar Sarawak | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
Hiện nay là một phần của | Malaysia |
Sau khi được công nhận, Brooke bành trướng lãnh thổ của vương quốc này bằng cách thôn tính thêm lãnh thổ của Brunei. Một số cuộc khởi nghĩa lớn nổ ra nhằm chống lại quyền cai trị của ông, khiến ông phải mắc nợ để có thể trấn áp các cuộc khởi nghĩa, và khiến nền kinh tế trì trệ vào thời gian đó. Cháu trai của ông là Charles Brooke kế vị và bình thường hóa tình hình bằng cách cải thiện tình trạng kinh tế, giảm nợ công và xây dựng hạ tầng công cộng. Vương quốc trở thành một lãnh thổ bảo hộ thuộc Anh vào năm 1888.
Nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, vị Rajah thứ nhì đã khuyến khích các lao công người Hoa từ Trung Quốc và Singapore đến làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp. Nhờ kinh tế có quy hoạch phù hợp và ổn định, Sarawak trở nên thịnh vượng và nổi lên thành một trong những nơi sản xuất hạt tiêu lớn của thế giới, ngoài ra còn có dầu mỏ và mở các đồn điền cao su. Người kế vị tiếp theo là Charles Vyner Brooke, song Chiến tranh thế giới thứ hai và sự kiện quân đội Nhật Bản xâm chiếm dẫn đến kết cục là kết thúc chính quyền Raj và bảo hộ. Lãnh thổ này được đặt dưới chính quyền quân sự của Anh khi Nhật Bản đầu hàng vào năm 1945, và được nhượng cho Anh làm một thuộc địa hoàng gia vào năm 1946.