ადოლფ ჰიტლერი
From Wikipedia, the free encyclopedia
ადოლფ ჰიტლერი (გერმ. Adolf Hitler (Schilkgruber) დ. 20 პირელი 1889, ბრაუნაუ, ავსტრია – ღ. 30 პირელი 1945, ბერლინი, გერმანია) - გერმანალი პოლიტიკოსი, ნაციონალ-სოციალისტური გერმანალი მუშეფიშ პარტიაშ ლიდერი, გერმანიაშ კანცლერი 1933-45 წანეფს, ნაცისტური გერმანიაშ დიქტატორი, ნაცისტური გერმანიაშ ფიურერი დო რაიხსკანცლერი. ჰოლოკოსტიშ დო მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ ართ-ართი ინიციატორი.
ადოლფ ჰიტლერი Adolf Hitler | ||
ადოლფ ჰიტლერი 1938 წანას | ||
გერმანიაშ ფიურერი | ||
---|---|---|
პოსტის გერინაშ ბორჯი | ||
2 მარაშინათუთა, 1934 – 30 პირელი, 1945 | ||
წიმოხონი | პაულ ფონ ჰინდენბურგი (მუჭოთ პრეზიდენტი) | |
მონძე | კარლ დენიცი (მუჭოთ პრეზიდენტი) | |
გერმანიაშ რაიხსკანცლერი | ||
პოსტის გერინაშ ბორჯი | ||
30 ღურთუთა, 1933 – 30 პირელი, 1945 | ||
წიმოხონი | კურტ ფონ შლაიხერი | |
მონძე | იოზეფ გებელსი | |
ნაცისტური პარტიაშ ლიდერი | ||
პოსტის გერინაშ ბორჯი | ||
29 მანგი, 1921 – 30 პირელი, 1945 | ||
წიმოხონი | ანტონ დრაქსლერი | |
მონძე | მარტინ ბორმანი | |
დუნაბადი | 20 პირელი, 1889
ინის ბრაუნაუ, ავსტრია-უნგრეთი | |
ნაღურა | პირელი 30, 1945 (56 წანერი)
ბერლინი, მასუმა რაიხი | |
ღურაშ ბაძაძი | დუდი დიჸვილჷ | |
ნთხორუ აბანი | ნოღური დოჭვეს | |
მენოღალობა | ავსტრია-უნგრეთი[1] ვაიმარიშ რესპუბლიკა ნაცისტური გერმანია | |
ერუანობა | გერმანალი | |
პოლიტიკური პარტია | ნსდაპ | |
მუმა | ალოის ჰიტლერი | |
ნანა | კლარა ჰიტლერი | |
ალმასქუ | ევა ბრაუნი | |
ხეშმოჭარუა |
დებადჷ ავსტრია-უნგრეთიშ ნოღა ინის ბრაუნაუს დო მირდჷ ნოღა ლინციშ გოხოლუას. 1913 წანას დარინალო გეგნორთჷ გერმანიაშა დო მოხალისეთ მიდართჷ მაართა მოსოფელიშ ლჷმაშა. პოლიტიკური კარიერა დიჭყჷ 1919 წანას, გერმანალ მუშეფიშ პარტიაშა კათაფათ, დო უკვე 1921 წანას გჷნირთჷ ნაცისტური პარტიაშ ლიდერო. 1923 წანას, ხეშუულაფაშა მულაშ ღანკით, წჷმიჭყჷ ლუდიშ პუტჩი, ნამუსჷთ თიქ დო თიშ მოხუჯეეფქ დემარცხეს. სახენწჷფო გინორთაფაშ ცადებას მაჸუნჷ ჭოფუაქ. ციხეს ჭარჷ მუში ავტობიოგრაფიული წინგიშ „ჩქიმი ბურჯაფიშ“ პირველი ტომი, დო უკვე 1924 წანას ციხეშე გეგთორთჷ. გოდუდიშულაფაშ უკული, პოპულარულო გჷნირთჷ ანტი-ვერსალური, ანტი-სემიტური, პან-გერმანული დო ანტი-კომუნისტური იდეეფიშ დო მუში ორატორული ნიჭიშ ჭყოლოფუათ. შხირას აკრიტიკენდჷ ოერეფოშქაშე კაპიტალიზმის დო კომუნიზმის, მუჭოთ ურიული აკორაგადიშ ნორთის.
1933 წანაშ 30 ღურთუთას, რაიხსპრეზიდენტი პაულ ფონ ჰინდენბურგიქ ჰიტლერი გერმანიაშ რაიხსკანცლერო ქჷდარინჷ. თიმ წანაშ გიშაგორუეფს გომორძგუაშ ჭყოლოფუათ, თიშ პარტიაქ მიღჷ უკიდაში ხემანჭუაფაშ კანონი, ნამუქჷთ გჷმიჭანჷ ვაიმარიშ რესპუბლიკაშ ნაცისტურ გერმანიათ გჷნოქიმინუა დო ნაციონალ-სოციალისტურ იდეოლოგიაშა გერსხილი ართპარტიული ავტორიტარული მართუალაშ მიშაღალა. თეშ უკული, ჰიტლერქ გჷმაცხადჷ მოსოფელს ახალი წესი დო რიგიშ მიშაღალა, თი უსამართალობაშ დამარცხებელო, ნამუთ მაართა მოსოფელიშ ლჷმაქ გჷმიჭანჷ დო ქჷდიჭყჷ გერმანიაშ ურიეფშე წიმინდუა. თიში ხეშუულაფაშ პირველი ამშვი წანაშ გოძვენას ბიწორო გევითარჷ გერმანიაშ ეკონომიკაქ, მოხვადჷ ვერსალიაშ აპიჯალაშ პიჯალეფიშ გინობიჯგაფაქ, თეს ქეგიაძინჷ სუდეტიშ ოლქიშ (მოგვიანაფათ, ჩეხეთიშ მორავიაშ დო ბოჰემიაშ პროტექტორატო გინორთა) ანექსიაქ დო ავსტრიაშ ანშლუსიქ, ნამუქჷთ გერმანიას ჰიტლერს ხოლო უმოსი ხუჯიშდოკინა მოუღჷ.
მუში პოლიტიკაშ ართ-ართ თარ ღანკო ჰიტლერი გჷთმოსხუნუნდჷ დორენჯი ოფირჩაშ (Lebensraum) მოპალუას, დო თიში აგრესიული გალენური პოლიტიკა გჷთმისხუნჷ მუჭოთ მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ დოჭყაფაშ ართ-ართი თარი სამანჯელი. 1939 წანაშ 1 ეკენიას, მასშტაბური გინოანჯარაფაშ უკული, ვერმახტიქ გემშიჭკირჷ პოლონეთშა, ნამუქჷთ მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ დოჭყაფას გუნწყჷ ხე დო კუჩხი, დო უკვე 1941 წანაშ 22 მანგის, გერმანიაქ ქეგიანთხჷ სსრრ-ს. ლჷმაშ პირველ ჟირ წანას, ჰიტლერქ დო თიშ მორსხუეეფქ კაბეტ წჷმოძინას ქემიოჭირინეს: თინეფქ ხეშა ქაშიჸოთეს ევროპაშ დო ოორუე აფრიკაშ უმენტაში ნორთი. კაბეტი წჷმოძინაშ უმკუჯინალო, გერმანიას იშენით ვამახუჯინჷ სხუნუეფიშ რსხუშ დამარცხება, იაპონიაშით პერლ-ჰარბორიშ ბომბუაშ უკული ლჷმას ამერიკაშ აკოართაფილჷ შტატეფქჷთ ქაკათჷ. შხვადოშხვა უმწუძინუეფიშ უკული, გერმანიას დუდოთხილე პოზიციაშა გინაულარქ აჸუ. მუში თელარაშ ბოლო დღალეფს ჰიტლერქ დეგურგინჷ ევა ბრაუნშა, დო 1945 წანაშ 30 პირელს, სხუნუეფიშ ჭკოლუაშე დუდიშ გიშაღალარო, ახალდოგურგინაფილ ჭკობაქ დუდი დიჸვილჷ, თინეფიშ ნოღურეფი — დოჭყვეს.
ჰიტლერი დო თიშ ხეშუულაფა გამამინჯე რე ჰოლოკოსტიშ გეშა, ნამუშ ბორჯისჷთ გოჭყორდჷ 5,5 მილიონი ურიაქ დო მილიონობათ შხვა ერუანობაშ ადამიერქ, ნამუეფსჷთ ნაცისტეფი უნტერმენშენი (Untermenschen — ვაადამიერეფი) უჯოხოდეს. მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ ბორჯის, თაშნეშე გოჭყორდჷ 19,3 მილიონი ომენოღალე პიჯიქ დო 29 მილიონი ოურდუმექ. ათე ბორჯიშო მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმას ნაჭყვიდეფიშ მუდანობა უპრეცედენტე რე, ნამუშ გეშა ათე კონფლიქტი ისტორიას არძაშე ზისხირმაწიმო იკოროცხჷ.