کۆنگرێسی پۆڵەندا
From Wikipedia, the free encyclopedia
کۆنگرێسی پۆڵەندا (بە پۆڵەندی: Królestwo Kongresowe؛ بە ڕووسی: Конгрессовая Польша، لاتینی: Kongressovaya Pol'sha) ئەنجومەنی شانشینی پۆڵەندا یان پۆڵەندای ڕووسی، بە شێوەیەکی فەرمی بە شانشینی پۆڵەندا ناسراوە، حوکومەتێکی سیاسیی ناوچەکە بوو کە لە ساڵی ١٨١٥ لەلایەن کۆنگرەی ڤیێنا وەک دەوڵەتێکی نیمچە سەربەخۆی پۆڵەندی دروست کرا. کاتێک دامەزرا کە فەرەنسییەکان بەشێک لە خاکی پۆڵەندایان بەخشی بە ئیمپراتۆرییەتی ڕووسیا دوای شکستی فەرەنسا لە جەنگەکانی ناپلیۆن. لە ساڵی ١٩١٥ لە کاتی جەنگی جیھانیی یەکەمدا، شانشینی ڕیجێنسی[kurdish-alpha 1] کە لەژێر کۆنترۆڵی ئەڵمانیادا بوو، جێگەی گرتەوە تاوەکو پۆڵەندا لە ساڵی ١٩١٨ سەربەخۆیی وەرگرتەوە.
شانشینی پۆڵەندا | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
دروشم: Z nami Bóg! "خودا لەگەڵماندایە!" |
||||||
سروود: Pieśń narodowa za pomyślność króla (سروودی نیشتمانی بۆ باشیی پاشا) |
||||||
ناوچە بەڕێوەبەریییەکانی کۆنگرێسی پۆڵەندا
|
||||||
پایتەخت | وارشۆ | |||||
زمانە فەرمییەکان | پۆڵەندی, ڕووسی (لە ١٨٦٧ەوە)[1] | |||||
ناوی هاووڵاتی | پۆڵەندی | |||||
دەوڵەت | پاشایەتی دەستووری (١٨١٥–١٨٣٢) پاشایەتی نادەستووری (١٨٣٢–١٩١٥) |
|||||
ژمارەی دانیشتوان | ||||||
- | بەراوردی | ١٠٬٠٠٠٬٠٠٠ | ||||
- | سەرژمێریی ١٨٩٧ | ٩٫٤٠٢٫٢٥٣ |
دوای دابەشبوونی پۆڵەندا لە کۆتایی سەدەی ھەژدەیەمدا، پۆڵەندا بۆ ماوەی ١٢٣ ساڵ وەک نەتەوەیەکی سەربەخۆ، بوونی نەما. خاکەکە بە دانیشتووانی ڕەسەنی خۆیەوە دابەش بوون بەسەر دەسەڵاتی پاشایەتی ھابسبورگ و شانشینی پرووسیا و ئیمپراتۆرییەتی ڕووسیا. لە دوای ساڵی ١٨٠٤، ھاوتای کۆنگرێسی پۆڵەندا لەناو ئیمپراتۆرییەتی نەمسادا شانشینی گالیسیا و لۆدۆمێریا بوو، کە بە " پۆڵەندای نەمسایی " ناسراو بوو.[2][3][4]
شانشینی پۆڵەندا بە شێوەیەکی کاریگەر، بە پاشەکشەیەکی گەورەی ھێزەکانی ڕووسیا لە ساڵی ١٩١٥ کۆتایی ھات و دوای ئەوە حکوومەتی گشتیی وارشۆ جێگای گرتەوە کە لەلایەن ئەڵمانییەکانەوە دامەزرا. لە ساڵی ١٩١٧ بەشێک لەم ناوە گۆڕدرا بۆ شانشینی پۆڵەندا کە تەمەنێکی کورتی ھەبوو، دەوڵەتێکی کاتیی زلھێزە ناوەندییەکان بوو، کە لەبری پاشا، ئەنجومەنی ڕاسپاردنی ھەبوو.[5]