فەیلییەکان
لقێک لە کوردانی ڕۆژهەڵات / From Wikipedia, the free encyclopedia
فەیلییەکان کۆمەڵە کوردن لە پارێزگای کرماشان و ئیلام و لوڕستان سەر بە ئێران دەژین وە ھەروەھا بەشێکیش لە ھەرێمی کوردستان و عێراق لە ڕۆژھەڵاتی دیجلە کە فەیلیی شیعەن دەژین لە بەغدا و پارێزگای دیالە.
ناوچەکان بە ژمارەی دانیشتووانی بەرچاو | |
---|---|
بەغدا، میسان، دیالە، واسیت، سلێمانی، لە عێراق، و پارێزگاکانی لوڕستان، ئیلام، کرماشان لە ئێران.[1][2] | |
کوردستان عێراق ئێران | ١,٥٠٠,٠٠٠ (٧٬٠٠٠ پەنابەرن کە ھێشتا لە ئێرانن) |
زمانەکان | |
فەیلی یان ئیلامی[3] (ژێر زاراوەی کوردیی باشووری[1][4][5][6]) | |
ئایین | |
شیعە، یارسان، سوننە[7][8] | |
گرووپە ڕەگەزییە پێوەندیدارەکان | |
کورد |
ئەم زارەوەیە (فەیلی) بەکۆمەڵێک ھۆزی (کوردی ئیلامی) دەوترێت، کە نیشتەجێی (پێشکۆ ، پشتکۆ)ی زنجیرەچیای زاگرۆس بوون، زۆربەی مێژوونووسان، کۆکن کە لە ڕەچەلەکی (ئیلامی) یا (گۆتییەکان) بوون، کە لە ناوەڕاست و باشووری عێراق ژیاون ، لە ناوچەکانی (مەندەلی، (زڕباتییە)، بەدرە، (جەسان)، خانەقین، کەرکووک،بەغدا ،کووت ،عەمارە و بەسرە).
کە لەلایەن چەند کەسانێکی ڕۆژھەڵاتناسی وەکوو (ڤلادیمیر مینۆرسکی) ڕووسی و (جۆن ماڵکۆن) و توێژەری کورد (د.ئیسماعیل قەمەندار فەتاح) پشتگیری ئەو بۆچوونە دەکەن، کەبڕوای وایە سەرەتای دەرکەوتنی زاراوەی (فەیلی) لە سەدەی ١٦یەم بووە، ئێستاش ئەم زاراوەیە بۆ ئەو کوردانە بەکاردێت، کە نیشتەجێی ئەو ناوچانەن کە بەر دەوڵەتی عێراق کەوتوون.
فەیلییەکان لە دەستووری عێراقدا وەک نەتەوەی کورد ناسێنراون. لە مانگی یەکی ساڵی ٢٠١٩دا، کوردانی فەیلی لە پارێزگای واسیت، کورسییەکی کەمینەکانیان وەرگرت، کە مازن عەبدولمونەعیم گۆمە بە ٥٠٧٨ دەنگ لە ھەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە ساڵی ٢٠١٨دا سەرکەوتنی بەدەست ھێنا.