Ton-wres gorllewin Gogledd America 2021
From Wikipedia, the free encyclopedia
Roedd Ton-wres gorllewin Gogledd America 2021 yn don wres eithafol a effeithiodd ar lawer o orllewin Gogledd America o ddiwedd mis Mehefin i ganol mis Gorffennaf 2021. Canfu dadansoddiad priodoli cyflym (rapid attribution analysis) fod hwn yn ddigwyddiad tywydd 1000 mlynedd, a wnaed 150 gwaith yn fwy tebygol gan newid yn yr hinsawdd. Effeithiodd y don-wres ar Ogledd Califfornia, Idaho, Gorllewin Nefada, Oregon, a Washington yn yr Unol Daleithiau, yn ogystal â British Columbia, ac, yn ei gyfnod olaf, Alberta, Manitoba, Tiriogaethau'r Gogledd-orllewin, Saskatchewan, a Iwcon, i gyd yng Nghanada. Effeithiodd hefyd ar ranbarthau mewndirol Canolbarth a De Califfornia, Gogledd-orllewin a De Nevada a rhannau o Montana, er nad oedd yr anghysondebau tymheredd mor eithafol ag yn y rhanbarthau ymhellach i'r gogledd.
Enghraifft o'r canlynol | tywydd poeth |
---|---|
Dyddiad | 2021 |
Lladdwyd | 905 |
Dechreuwyd | Mehefin 2021 |
Daeth i ben | Gorffennaf 2021 |
Lleoliad | British Columbia, Washington, Oregon, Idaho, Califfornia, Nevada, Alberta, Tiriogaethau'r Gogledd-orllewin, Yukon |
Gwladwriaeth | Unol Daleithiau America, Canada |
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia |
Nodyn:Infobox heat event
Ymddangosodd y don wres dan ddylanwad cefnen eithriadol o gryf o wasgedd uchel wedi'i chanoli dros yr ardal, a'r cryfder hwnnw yn gysylltiedig ag effeithiau newid hinsawdd[1][2] Arweiniodd at rai o'r tymereddau uchaf a gofnodwyd erioed yn y rhanbarth, gan gynnwys y tymheredd uchaf a fesurwyd erioed yng Nghanada sef 49.6°C (121.3°F), yn ogystal â'r tymereddau uchaf yn British Columbia, yn Nhiriogaethau'r Gogledd-orllewin, yn y dalaith. o Washington yn ogystal â record hafal yn Oregon. Roedd y tymereddau uchaf erioed sy'n gysylltiedig â'r don wres yn ymestyn o Oregon i ogledd Manitoba, a gosodwyd uchafbwyntiau dyddiol mor bell i'r dwyrain â Labrador ac mor bell i'r de-orllewin â De California. Fodd bynnag, dioddefodd Gogledd-orllewin y Môr Tawel y mwyafrif helaeth o'r aflonyddwch a'r difrod a oedd yn gysylltiedig â'r tywydd eithafol.
Sbardunodd y don wres nifer o danau 'gwyllt', rhai yn cyrraedd cannoedd o gilometrau sgwâr mewn arwynebedd, ac a arweiniodd at aflonyddwch eang ar y ffyrdd. Dinistriodd un o’r tannau ganol tref Lytton, British Columbia, y diwrnod ar ôl iddi gofnodi’r tymheredd uchaf erioed i Ganada. Achosodd y gwres ddifrod i seilwaith y ffyrdd a rheilffyrdd, gorfodi busnesau i gau, tarfu ar ddigwyddiadau diwylliannol, a thoddi eira’r copaon, gan arwain at lifogydd mewn rhai achosion. Achosodd y don-wres hefyd ddifrod sylweddol i gnydau ar draws y rhanbarth, ac fe’i hystyriwyd hi yn debygol o arwain at brisiau bwyd uwch yn fyd-eang, er nad yw'r colledion wedi'u cyfrifo eto[3]. Amcangyfrifodd y Weinyddiaeth Eigionol ac Atmosfferig Genedlaethol (NOAA) fod y tywydd poeth wedi achosi o leiaf $8.9 biliwn (2021 USD) mewn iawndal[4]
Collodd fwy na 1,400 o bobl eu bywydau, ac amcangyfrifir bod nifer y marwolaethau o leiaf 808 yng ngorllewin Canada[5]. Ar 6 Gorffennaf rhyddhaodd Gwasanaeth Crwner British Columbia ystadegau rhagarweiniol a oedd yn nodi bod 610 yn fwy nag arfer o farwolaethau sydyn yn y dalaith. Cofnododd Alberta 66 o farwolaethau dros y cyfartaledd cefndirol yn ystod wythnos y don wres[6]. Cadarnhaodd Prif Grwner British Columbia yn ddiweddarach, yn yr wythnos rhwng Mehefin 25 a Gorffennaf 1, bod gan 569 o farwolaethau achos oedd yn ymwneud â’r gwres[7]. Mae marwolaethau a gadarnhawyd yn yr Unol Daleithiau yn cynnwys o leiaf 116 yn Oregon (y mae 72 ohonynt yn Sir Multnomah, sy'n cynnwys Portland), ac o leiaf 112 yn Washington ac un farwolaeth yn Idaho; mae dadansoddiad gan y New York Times yn awgrymu bod tua 600 o farwolaethau dros y raddfa gefndirol wedi digwydd yr wythnos i'r don wres basio trwy Washington ac Oregon.