Ουκρανικός Επαναστατικός Στρατός
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Ουκρανικός Επαναστατικός Στρατός (ουκρανικά: Українська повстанська армія, УПА, συντομογραφία ΟΕΣ) ήταν ουκρανικός εθνικιστικός παραστρατιωτικός και αργότερα παρτιζανικός σχηματισμός. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, συμμετείχε σε ανταρτοπόλεμο ενάντια στη Σοβιετική Ένωση, το Πολωνικό Υπόγειο Κράτος, την Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας και τη Ναζιστική Γερμανία.[1][2] Ιδρύθηκε από την Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών. Ο εξεγερμένος στρατός προέκυψε από χωριστούς μαχητικούς σχηματισμούς της Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών — Φατρίας Μπαντέρα (ΟΟΕ-Μ), άλλους μαχητικούς εθνικοπατριωτικούς σχηματισμούς, ορισμένους πρώην αποστάτες της Ουκρανικής Βοηθητικής Αστυνομίας, κινητοποιημένων ντόπιων πληθυσμών και άλλους.[3] Η πολιτική ηγεσία του στρατού ανήκε στην Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών—Μπαντέρα.[3] Ήταν ο κύριος δράστης της εθνοκάθαρσης των Πολωνών στη Βολυνία και την Ανατολική Γαλικία.[4][5] Η επίσημη ημερομηνία δημιουργίας του είναι η 14η Οκτωβρίου 1942,[6] ημέρα της Παρακλήσεως της Θεοτόκου . Ο Ουκρανικός Λαϊκός Επαναστατικός Στρατός κατά την περίοδο από τον Δεκέμβριο του 1941 έως τον Ιούλιο του 1943 έχει το ίδιο όνομα (Ουκρανικός Επαναστατικός Στρατός, ή ΟΕΣ).[7]
Ουκρανικός Επαναστατικός Στρατός | |
---|---|
Українська повстанська армія | |
Σημαία μάχης του ΟΕΣ | |
Περιοχές δράσης | Βολυνία Πολεσία Γαλικία Ποδολία Καρπάθια |
Ιδεολογία | Ουκρανικός εθνικισμός |
Μέγεθος | 20.000–200.000 (εκτίμηση) |
Ο δηλωμένος άμεσος στόχος του ΟΕΣ την εποχή της γερμανικής εισβολής στη Σοβιετική Ένωση ήταν η επανίδρυση ενός ενιαίου, ανεξάρτητου, ευθυγραμμισμένου με τη Γερμανία, μονοεθνικού έθνους κράτους στην επικράτεια που θα περιλάμβανε τμήματα των σύγχρονων Ρωσία, Πολωνία και Λευκορωσία.[4] Η βία έγινε αποδεκτή ως πολιτικό εργαλείο εναντίον ξένων αλλά και εγχώριων εχθρών της υπόθεσης τους, κάτι που επρόκειτο να επιτευχθεί με μια εθνική επανάσταση υπό την ηγεσία μιας δικτατορίας που θα έδιωχνε ό,τι θεωρούσαν κατοχικές δυνάμεις και θα δημιουργούσε μια κυβέρνηση που θα εκπροσωπούσε όλες τις περιοχές και κοινωνικές ομάδες.[8] Η οργάνωση ξεκίνησε ως αντιστασιακή ομάδα και εξελίχθηκε σε αντάρτικο στρατό. Το 1943, ο ΟΕΣ ελεγχόταν από την ΟΟΕ-Μ, και περιλάμβανε άτομα διαφόρων πολιτικών και ιδεολογικών πεποιθήσεων. Επιπλέον, χρειαζόταν την υποστήριξη των πλατιών μαζών κατά των Γερμανών και των Σοβιετικών. Μεγάλο μέρος της εθνικιστικής ιδεολογίας, συμπεριλαμβανομένης της έννοιας της δικτατορίας, δεν άρεσε στους πρώην Σοβιετικούς πολίτες που είχαν βιώσει τη δικτατορία του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ως εκ τούτου, η αναθεώρηση της ιδεολογίας και του πολιτικού προγράμματος της ΟΟΕ-Μ ήταν επιτακτική. Στην Τρίτη Έκτακτη Μεγάλη Συνέλευση της στις 21–25 Αυγούστου 1943, η ΟΟΕ-Μ καταδίκασε τα «διεθνιστικά και φασιστικά εθνικοσοσιαλιστικά προγράμματα και πολιτικές αντιλήψεις», καθώς και τον «ρωσο-μπολσεβίκικο κομμουνισμό» και πρότεινε ένα «σύστημα ελεύθερων λαών και τα ανεξάρτητα κράτη ως η μοναδική καλύτερη λύση στο πρόβλημα της παγκόσμιας τάξης». Το κοινωνικό της πρόγραμμα δεν διέφερε ουσιαστικά από τα προηγούμενα, αλλά έδωσε έμφαση σε ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών υπηρεσιών, στη συμμετοχή των εργαζομένων στη διαχείριση, στη μικτή οικονομία, στην επιλογή επαγγέλματος και στον χώρο εργασίας και στα ελεύθερα συνδικάτα. Η ΟΟΕ-Μ επιβεβαίωσε ότι αγωνίζεται για την ελευθερία του τύπου, του λόγου και της σκέψης. Η προηγούμενη πολιτική της για την εθνικότητα περιλαμβανόταν στο σύνθημα «Η Ουκρανία για τους Ουκρανούς». Το 1943, τα πιο ακραία στοιχεία της απομακρύνθηκαν επίσημα, αν και η πραγματική πολιτική της ΟΟΕ-Μ δεν είχε αλλάξει σημαντικά και ο ΟΕΣ ανέλαβε εθνοκάθαρση το 1943.[4]
Κατά τη διάρκεια της ύπαρξής του, ο Ουκρανικός Επαναστατικός Στρατός πολέμησε εναντίον των Πολωνών και των Σοβιετικών ως βασικών αντιπάλων τους, αν και η οργάνωση πολέμησε και κατά των Γερμανών από τον Φεβρουάριο του 1943, με πολλές περιπτώσεις συνεργασίας με τις γερμανικές δυνάμεις στον αγώνα κατά των Σοβιετικών παρτιζάνων. Από τα τέλη της άνοιξης του 1944, ο ΟΕΣ και η ΟΟΕ-Μ - αντιμέτωποι με τις σοβιετικές προόδους - συνεργάστηκαν επίσης με τις γερμανικές δυνάμεις εναντίον των Σοβιετικών και των Πολωνών, με την ελπίδα να δημιουργήσουν ένα ανεξάρτητο ουκρανικό κράτος.[9] Η ΟΟΕ έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στην εθνοκάθαρση του πολωνικού πληθυσμού της Βολυνίας και της Ανατολικής Γαλικίας,[10][11][12][13][14] και αργότερα αποτρέποντας την απέλαση των Ουκρανών στη νοτιοανατολική Πολωνία.[15]
Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο πολωνικός κομμουνιστικός στρατός - ο Πολωνικός Λαϊκός Στρατός - πολέμησε εκτενώς κατά του ΟΕΣ. Ο ΟΕΣ παρέμεινε ενεργός και πολέμησε κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας μέχρι το 1947 και κατά της Σοβιετικής Ένωσης μέχρι το 1949. Ήταν ιδιαίτερα ισχυρός στα Καρπάθια Όρη, σε ολόκληρη τη Γαλικία και στη Βολυνία —στη σύγχρονη Δυτική Ουκρανία. Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, το ποσοστό θνησιμότητας για τα σοβιετικά στρατεύματα που πολεμούσαν Ουκρανούς αντάρτες στη Δυτική Ουκρανία ήταν υψηλότερο από το ποσοστό θνησιμότητας για τα σοβιετικά στρατεύματα κατά τη διάρκεια της σοβιετικής κατοχής στο Αφγανιστάν.[16][17] Μεταξύ Φεβρουαρίου 1943 και Μαΐου 1945, σε αντίθεση με τα περισσότερα κινήματα αντίστασης, δεν είχε σημαντική ξένη υποστήριξη.[18] Η ανάπτυξή του και η δύναμή του ήταν αντανάκλαση της δημοτικότητας που απολάμβανε μεταξύ του λαού της Δυτικής Ουκρανίας.[19] Εκτός της Δυτικής Ουκρανίας, η υποστήριξη δεν ήταν σημαντική και η πλειονότητα του σοβιετικού πληθυσμού της Ανατολικής Ουκρανίας θεώρησε, και κατά καιρούς εξακολουθούσε να θεωρεί, τις ΟΟΕ/ΟΕΣ ότι ήταν κατά κύριο λόγο συνεργάτες με τους Γερμανούς.[20]