Γιόσιπ Μπροζ Τίτο
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Γιόσιπ Μπροζ (κυριλλικό αλφάβητο: Јосип Броз, λατινικό αλφάβητο: Josip Broz, 7 Μαΐου 1892 - 4 Μαΐου 1980), κοινώς γνωστός με το κομματικό του ψευδώνυμο ως Τίτο, ήταν Γιουγκοσλάβος κομμουνιστής επαναστάτης και πολιτικός ηγέτης, που υπηρέτησε σε διάφορους ρόλους από το 1943 μέχρι τον θάνατό του το 1980.[11] Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν ο ηγέτης των Παρτιζάνων, συχνά θεωρούμενων ως το πιο αποτελεσματικό αντιστασιακό κίνημα στην κατεχόμενη Ευρώπη[12]. Ενώ η προεδρία του έχει επικριθεί ως αυταρχική[13][14] και έχουν διατυπωθεί επικρίσεις για καταπίεση των πολιτικών του αντιπάλων, ορισμένοι ιστορικοί τον θεωρούν «καλόπιστο δικτάτορα»[15]. Ήταν δημοφιλές δημόσιο πρόσωπο τόσο στη Γιουγκοσλαβία όσο και στο εξωτερικό.[16]. Θεωρούμενος ως ενοποιητικό σύμβολο[17], οι εσωτερικές του πολιτικές διατήρησαν την ειρηνική συνύπαρξη των εθνών της Γιουγκοσλαβικής ομοσπονδίας. Απέκτησε περαιτέρω σημασία διεθνώς ως αρχηγός του Κινήματος των Αδεσμεύτων, μαζί με τον Τζαβαχαρλάλ Νεχρού της Ινδίας, τον Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ της Αιγύπτου, τον Σουκάρνο της Ινδονησίας και τον Κβάμε Νκρούμαχ της Γκάνας.[18]
Ο Μπροζ γεννήθηκε από Κροάτη πατέρα και Σλοβένα μητέρα στο χωριό Κούμροβετς της Αυστροουγγαρίας (σήμερα Κροατία). Αφού στρατολογήθηκε διακρίθηκε, γινόμενος ο νεαρότερος επιλοχίας του Αυστρουγγρικού Στρατού εκείνης της εποχής. Αφού τραυματίστηκε σοβαρά και συνελήφθη από τους Ρώσους κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, εστάλη σε στρατόπεδο εργασίας στα Ουράλια Όρη. Συμμετείχε σε μερικά γεγονότα της Ρωσικής Επανάστασης το 1917 και τον Εμφύλιο Πόλεμο που ακολούθησε. Μετά την επιστροφή του στην πατρίδα ο Μπροζ βρέθηκε στο νεοσύστατο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας, όπου εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Γιουγκοσλαβίας (KPJ).
Ήταν Γενικός Γραμματέας (αργότερα Πρόεδρος του Προεδρείου) της Ένωσης Κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας (1939-1980) και ηγήθηκε του Γιουγκοσλαβικού αντάρτικου κινήματος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, των Παρτιζάνων (1941-1945).[19] Μετά τον πόλεμο ήταν πρωθυπουργός (1944-1963), Πρόεδρος (αργότερα Ισόβιος Πρόεδρος) (1953-1980) της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας (SFRY). Από το 1943 έως τον θάνατό του το 1980, κατείχε τον βαθμό του Στρατάρχη της Γιουγκοσλαβίας, υπηρετώντας ως ανώτατος διοικητής του Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού (JNA). Με πολύ καλή φήμη στο εξωτερικό και στα δύο μπλοκ του Ψυχρού Πολέμου, έλαβε περίπου 98 ξένα παράσημα, όπως της Λεγεώνα της Τιμής.
Ο Τίτο ήταν ο αρχιτέκτονας της δεύτερης Γιουγκοσλαβίας, μιας σοσιαλιστικής ομοσπονδίας, που διήρκεσε από τον Νοέμβριο του 1942 έως τον Απρίλιο του 1992. Παρά το γεγονός ότι ήταν ένας από τους ιδρυτές της Κομινφόρμ, έγινε το πρώτο μέλος της που αψήφησε τη σοβιετική ηγεμονία το 1948 και ο μόνος επί του Ιωσήφ Στάλιν που κατάφερε να την εγκαταλείψει και να ξεκινήσει το δικό του σοσιαλιστικό πρόγραμμα με στοιχεία σοσιαλισμού της αγοράς. Οι οικονομολόγοι της πρώην Γιουγκοσλαβίας, συμπεριλαμβανομένων του Γιάροσλαβ Βάνεκ, γεννημένου στην Τσεχία και του Μπράνκο Χόρβατ, γεννημένου στην, προήλθαν από ένα μοντέλο σοσιαλισμού της αγοράς που ονομάστηκε Ιλλυρικό, όπου οι επιχειρήσεις ανήκαν κοινωνικά στους υπαλλήλους τους και ήταν δομημένες με εργατική αυτοδιαχείριση και συναγωνίζονταν μεταξύ τους σε ανοικτές και ελεύθερες αγορές.