خط میخی
نوعی نوشته یا خط بشکل میخ روی سنگ یاگل وچوب که درحدود ۵۰۰۰سال قبل از م توسط سومریان ابداع شد. / From Wikipedia, the free encyclopedia
خط میخی یا دبیرهٔ میخی (انگلیسی: Cuneiform[نکته 1]) نوشتاری واژه-هجانگار است که برای نوشتن حداقل پانزده زبان خاور نزدیک باستان استفاده میشدهاست.[3][4] این خط از اوایل عصر برنز تا ابتدای دوران مشترک پیوسته استفاده میشدهاست.[5] (نامگذاری آن در انگلیسی به خاطر نشانهای گوه-مانند (لاتین: cuneus) است که نویسههای آن را تشکیل میدهند) خط میخی در اصل برای نگارش زبان سومری در جنوب بینالنهرین (عراق امروزی) شکل گرفت. همراه با هیروگلیف مصری یکی از نخستین سیستمهای نوشتاری است.
خط میخی | |
---|---|
نوع | واژهنگار و هجایی |
زبانها | اکدی، عیلام، حتی، هیتی، هوری، لووی، سومری، اورارتویی، کاسیتی |
دورهٔ زمانی | از سده ۳۰ پیش از میلاد تا سده نخست پس از میلاد |
سامانهٔ مادر |
(دبیرههای باستانی)
|
سامانهٔ فرزند | هیچ ظاهراً هخامنشی از آن الهام گرفته. اوگاریتی تحت تأثیرش است. |
ایزو ۱۵۹۲۴ | Xsux, 020 |
جهت | چپ به راست |
مخفف یونیکد | Cuneiform |
دامنه یونیکد | U+12000 to U+123FF (دبیره میخی سومری-اکدی) U+12400 to U+1247F (اعداد) |
خط میخی انواع گوناگونی دارد که برای نوشتن در زبانهای مختلف به کار میروند. از گونههای خط میخی میتوان به میخی پارسی باستان، و در ابعاد کهن تر و قدیمی تر به آشوری، سومری، اکدی، ایلامی، بابلی و اوگاریتی اشاره کرد.
همه خطوط میخی که تاکنون رمزگشایی شدهاند از چپ به راست نوشته میشوند. این نوع خط که برخی باور دارند پایهٔ اندیشهنگار دارد، در همه کشورهای آسیای غربی به کار میرفتهاست.[نیازمند منبع] پژوهشگران، سومریان را مبدع خط میخی میدانند.[6]
خط میخی هخامنشی که دارای ۵۰ نشانهاست، جدیدترین گونهٔ خطِ میخی است که در سدهٔ ششم پیش از میلاد مسیح ساخته شدهاست. این خط برای نوشتن کتیبههای هخامنشی به کار رفتهاست. خطِ میخیِ هَخامنشی، خطی نیمه الفبایی، نیمه هجایی است افزون بر ۸ نشانه (ایدئوگرام) که برای واژگان پر کاربرد مانند شاه، کشور و اهورامزدا به کار میروند. این خط سادهترین نوع خطوطِ میخی پس از خط میخی اوگاریتی است. و تماماً الفبایی است. این خط هماکنون در استاندارد (Unicode (۴٫۱ پذیرفته شده و بازهای به آن اختصاص داده شدهاست.[7]