سیاست در جمهوری چک
From Wikipedia, the free encyclopedia
نظام سیاسی جمهوری چک یک دموکراسی نیابتی پارلمانی چندحزبی است که نخستوزیر در آن رئیس دولت تلقی میشود. پارلمان این کشور دو مجلسی است و اعضای مجلس نمایندگان ۲۰۰ نفر و اعضای مجلس سنا ۸۱ نفر هستند. در آخرین انتخابات سنای این کشور ائتلاف حاکم حزب سوسیال دموکرات چک (ČSSD)، آنو ۲۰۱۱ و اتحادیه مسیحی و دموکراتیک (KDU-ČSL) اکثریت سنا را در دست خود حفظ کردند.
دوره ریاست جمهوری چک پنج ساله است. در نظام پارلمانی چک، رئیسجمهور از قدرت چندانی برخوردار نیست و در اداره امور کشوری بهطور مستقیم نقشی ندارد اما در دورههای گذشته در فضای سیاسی کشور تأثیر بهسزایی داشتهاست. رئیسجمهور اما در تشکیل کابینه دخالت میکند و وظیفه گزینش قاضیهای دادگاه حفاظت از قانون اساسی را نیز به عهده دارد. طبق قانون اساسی چک، معرفی نخستوزیر، انتصاب هیئت مدیره بانک مرکزی، انتصاب قضات دادگاه قانون اساسی (با تأیید مجلس سنا) و عفو زندانیان از جمله اختیارات رئیسجمهور است.[1]
دانشجویان چکسلواک در سال ۱۹۸۹ مجموعهای از اعتراضات را علیه حکومت کمونیستی به راه انداختند. این حرکت به رهبری واتسلاو هاول، نمایشنامه نویس و فعال دموکراسی، با میلیونها حامی، امور جاری کشور را از طریق تظاهرات و اعتصاب مختل کرد و موفق شد یک کشور تازه و دموکرات را شکل بدهد. هاول با هماهنگکردن موفقیتآمیز سلسلهای از تظاهرات عمومی و اعتصابات در یک دورهٔ سه هفتهای، به چهره اصلی مخالفان چک مبدل شده و این گروه را در مذاکرات با دولت در اوایل دسامبر ۱۹۸۹ هدایت کرد.
در ۲۸ نوامبر سال ۱۹۸۹، یک روز پس از اعتصاب عمومی شهروندان، حزب کمونیست رسماً از انحصار قدرت سیاسی در چکسلواکی دست کشید تا به حکومت چندحزبی امکان بروز دهد. در ۱۰ دسامبر، رئیسجمهور کمونیست، گوستاو هوزاک، استعفا داد و در ۲۹ دسامبر، پارلمان چک، واتسلاو هاول را به ریاست جمهوری چکسلواکی آزاد منصوب کرد. هاول به عنوان آخرین رئیسجمهور کشور چکسلواکی و اولین رئیسجمهور چک پس از تقسیم چکسلواکی به دو کشور چک و اسلواکی، گذار تاریخی دولت به دموکراسی را تسهیل کرده و اولین انتخابات آزاد و منصفانه را در ژوئن ۱۹۹۰ برگزار کرد. دولت جدید، قوانینی مبنی بر آزادی در حوزه سیاست و اقتصاد تصویب کرد و جامعهای باز و آزاد را ایجاد کرد. واتسلاو هاول تا سال ۲۰۰۳ مقام ریاستجمهوری را حفظ کرد. او به خاطر فعالیت مدنی و رهبری سیاسیاش جوایز بیشماری دریافت کرد.[2]
واتسلاو کلاوس از ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳ رئیسجمهور چک بود. برای بار دوم در انتخابات ریاست جمهوری چک پیروز شد. رقیب اصلی وی در آن انتخابات یان اسوینار استاد اقتصاد دانشگاه میشیگان بود کلاوس از سوی ۱۴۱ قانونگذار پارلمان در دور سوم انتخابات مورد حمایت قرار گرفت و این در حالی بود که وی تنها به ۱۴۰ رای نیاز داشت. یان اسوینار ۱۱۱ رای کسب کرد و یانا بوبوسیکووا که نمایندهٔ حزب کمونیست چک بود، اندکی قبل از رایگیری کنارهگیری کرد. کلاوس پیش از آن وزیر اقتصاد چکسلواکی بود و به خاطر اصلاحات بازرگانی در این کشور از محبوبیت ویژهای برخوردار است. وی در سال ۱۹۹۳ که چکسلواکی به دو کشور جمهوری چک و اسلواکی تجزیه شد، نخستوزیر جمهوری چک شد. هم چنین از سال ۱۹۹۸ تا سال ۲۰۰۲ رئیس مجلس چک بود. کلاوس چندین بار دربارهٔ از مرکزیتگرایی اتحادیهٔ اروپا شکایت کردهبود.[3]