لیتوانی
کشوری در قاره اروپا / From Wikipedia, the free encyclopedia
لیتوانی (به لیتوانیایی: Lietuvos) با نام رسمی جمهوری لیتوانی (به لیتوانیایی: Lietuvos Respublika) کشوری است در شمال شرقی اروپا که از شمال به لتونی، از مشرق و جنوب شرقی به بلاروس، از جنوب به لهستان، از جنوب غربی به روسیه (منطقه برونبومی کالینینگراد) و از مغرب به دریای بالتیک محدود میشود. جمهوری لیتوانی بزرگترین و جنوبیترین کشور در میان سه کشور حوزه بالتیک در اروپاست.
جمهوری لیتوانی Lietuvos Respublika لیتوانی | |
---|---|
شعار: سرود ملی | |
پایتخت و بزرگترین شهر | ویلنیوس ۵۴°۴۱′ شمالی ۲۵°۱۹′ شرقی |
زبان(های) رسمی | لیتوانیایی |
حکومت | جمهوری |
گیتاناس ناوسدا نحوه تشکیل = اعلان کشور همسود | |
بنیانگذاری | ۱۵۶۹ ۱۷۹۵ ۱۶ فوریه ۱۹۱۸ ۱۵ ژوئن ۱۹۴۰ ۱۹۴۴ ۱۱ مارس ۱۹۹۰ |
مساحت | |
• کل | ۶۵٬۲۰۰ کیلومتر مربع (۲۵٬۲۰۰ مایل مربع) (۱۲۳ام) |
• آبها (٪) | ۱٫۳۵ |
جمعیت | |
• سرشماری | ۳٬۵۰۰٬۴۰۰ (۱۳۰ام) |
• تراکم | ۵۲ بر کیلومتر مربع (۱۳۴٫۷ بر مایل مربع) (۱۲۰ام) |
تولید ناخالص داخلی (GDP) برابری قدرت خرید (PPP) | برآورد ۲۰۰۸ |
• کل | ۲۷٫۸۱۳ میلیارد دلار (۱۰۳ام) |
• سرانه | ۲۰۷۵۳ دلار (نامعلوم) |
شاخص توسعه انسانی (۲۰۰۶) | ۰٫۸۶۹ ۴۳ام(بالا) |
واحد پول | یورو (€) (EUR) |
منطقه زمانی | EET |
EEST | |
کد ایزو ۳۱۶۶ | LT |
دامنه سطحبالا | .lt |
جمعیت لیتوانی ۳٫۲ میلیون نفر و پایتخت و بزرگترین شهر آن ویلنیوس است. واحد پول این کشور لیتاس است که در ابتدای ۲۰۱۵ میلادی به یورو تغییر کرد. زبان رسمی آن لیتوانیایی است، زبانهای لهستانی و روسی نیز در این کشور رواج دارد. این زبان از شاخه بالتیک زبانهای هندواروپایی است. بیشتر مردم لیتوانی مسیحی هستند و ۷۹ درصد به کلیسای کاتولیک رومی تعلق دارند.
گروهی از مردمان هندواروپایی از دیرباز در ساحل جنوب شرقی دریای بالتیک و سرزمین لیتوانی کنونی ساکن شدند. لیتوانی در دهه ۱۲۳۰ توسط مینداوگاس متحد شد و او در ۶ ژوئیه ۱۲۵۳ به عنوان پادشاه نخستین کشور لیتوانیایی که دوکنشین اعظم لیتوانی نام داشت تاجگذاری کرد.
در طول قرن ۱۴، این دوکنشین با دربر گرفتن بلاروس امروزی، اوکراین، و بخشهایی از لهستان و روسیه، تبدیل به بزرگترین کشور در اروپا شد. لیتوانی و کشور لهستان بعدها یک اتحاد دوگانه تشکیل دادند که دویست سال دوام آورد اما پس از آن امپراتوری روسیه بیشتر مناطق لیتوانی را ضمیمه خود کرد.
لیتوانی پس از جنگ جهانی اول مستقل شد اما بعداً نخست توسط شوروی و سپس توسط آلمان اشغال شد. با نزدیک شدن جنگ جهانی دوم به پایان خود آلمانیها عقبنشینی کرده و اتحاد شوروی مجدداً لیتوانی را اشغال کرد.
در ۱۱ مارس سال ۱۹۹۰، یک سال پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، لیتوانی نخستین جمهوری شوروی بود که اعلام استقلال کرد. پیش از بحران مالی جهانی که از ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰ به درازا کشید، لیتوانی یکی از سریعترین رشدهای اقتصادی در اتحادیه اروپا را دارا بود. امروزه در فهرست شاخص توسعه انسانی سازمان ملل متحد، کشور لیتوانی در رده «توسعه بسیار بالای انسانی» قرار دارد. لیتوانی از اعضای سازمان ناتو، شورای اروپا و اتحادیه اروپا است.
کشور لیتوانی در ۲۱ دسامبر ۲۰۰۷ به عضویت کامل پیمان شنگن درآمد و در سال ۲۰۰۹، ویلنیوس به فراخور هزاره نامگذاریاش، به عنوان پایتخت فرهنگی اروپا در آن سال شناخته شد. مرکز جغرافیایی اروپا نزدیک ویلنیوس است.[1]