Útganga Breta úr Evrópusambandinu
From Wikipedia, the free encyclopedia
Útganga Breta úr Evrópusambandinu eða í daglegu tali Brexit (sambland af ensku orðunum British „breskur“ og exit „útganga“) var úrsögn Bretlands úr Evrópusambandinu (ESB). Í þjóðaratkvæðagreiðslu sem haldin var þann 23. júní 2016 kaus meirihluti Breta að segja sig úr ESB.[1] Þann 29. mars 2017 afhenti Theresa May forsætisráðherra Bretlands Donald Tusk forseta leiðtogaráðs ESB bréf um að Bretland ætlaði að virkja 50. grein Lissabon-sáttmálans og þar með hefja formlegar viðræður um úrsögn úr ESB.[2] Samkvæmt lögum átti Bretland að ganga formlega úr ESB klukkan 11:00 að breskum tíma þann 29. mars 2019 en eftir að þingið hefur hafnað skilyrðum útgöngusamninga bæði Theresu May og Boris Johnson. Viðræður við ESB hófust í júní 2017 og var þá stefnt að því að ljúka þeim fyrir október 2018. Útganga Breta tafðist talsvert og gengu þeir formlega úr sambandinu 31. janúar 2020.
Einhugur er meðal hagfræðinga að Brexit muni draga úr meðaltekjum Breta til lengri tíma.[3] Einnig er einhugur meðal hagfræðinga að þjóðaratkvæðagreiðslan sjálf hafði skaðleg áhrif á efnahag Bretlands í þau tvö ár sem komu á eftir henni. Rannsóknir hafa leitt í ljós að meðaltap á hverju bresku heimili sé um það bil 404 sterlingspund, eða milli 1,3% og 2,1% af landsframleiðslu.
Á aðfangadag 2020 náði stjórn Bretlands fram verslunarsamningi við ESB sem felur í sér að engir tollar eða innflutningskvótar verði á flestar vörur sem fluttar verða á milli Bretlands og Evrópusambandsins. Aftur á móti tryggir samningurinn ekki áframhaldandi ferðafrelsi né aðgang breskra fjármálafyrirtækja að innri markaði ESB, auk þess sem Norður-Írland verður áfram bundið af tollareglum ESB og lögsögu Evrópudómstólsins og skip Evrópusambandsríkja munu áfram hafa nokkurn aðgang að breskum fiskimiðum. Jafnframt verður Bretlandi skylt að tryggja með eigin eftirlitsstofnun áfram sams konar leikreglur og tíðkast innan ESB fyrir framleiðslu og sölu á vörum.[4]