ფრანსუა I (საფრანგეთი)
From Wikipedia, the free encyclopedia
ფრანსუა I (ფრანგ. François Ier; დ. 12 სექტემბერი, 1494, კონიაკი, საფრანგეთი — გ. 31 მარტი, 1547, იველინი, საფრანგეთი) — ვალუას დინასტიის წარმომადგენელი. საფრანგეთის მეფე 1515 წლიდან გარდაცვალებამდე. საფრანგეთის მეფე შარლ V-ის შვილთაშვილის, ანგულემის გრაფ შარლ დე ვალუასა და ლუიზა სავოიელის ვაჟი. საფრანგეთის მეფე ლუი XII-ის ბიძაშვილი და სიძე.
ფრანსუა I | |
---|---|
საფრანგეთის მეფე | |
მმართ. დასაწყისი: | 1 იანვარი, 1515 |
მმართ. დასასრული: | 31 მარტი, 1547 |
წინამორბედი: | ლუი XII |
მემკვიდრე: | ანრი II |
მილანის ჰერცოგი | |
მმართ. დასაწყისი: | 11 ოქტომბერი, 1515 |
მმართ. დასასრული: | 24 თებერვალი, 1525 |
წინამორბედი: | მასიმილიანო |
მემკვიდრე: | ფრანჩესკო II |
პირადი ცხოვრება | |
დაბ. თარიღი: | 12 სექტემბერი, 1494 |
დაბ. ადგილი: | კონიაკი, საფრანგეთი |
გარდ. თარიღი: | 31 მარტი, 1547, (52 წლის) |
გარდ. ადგილი: | იველინი, საფრანგეთი |
მეუღლე: |
კლაუდია დე ვალუა (ქ. 1514 - გარდ. 1524) ელეონორ ავსტრიელი (ქ. 1530) |
შვილები: |
ფრანსუა III, ბრეტანის ჰერცოგი ანრი II, საფრანგეთის მეფე მადლენა, შოტლანდიის დედოფალი შარლ II, ორლეანის ჰერცოგი მარგარიტა, სავოიის ჰერცოგინია |
დინასტია: | ვალუები |
მამა: | შარლი, ანგულემის გრაფი |
დედა: | ლუიზა სავოიელი |
რელიგია: | კათოლიციზმი |
ხელმოწერა: | |
იგი ცნობილია ხელოვნების პატრონაჟით. მის სახელს მიეწერება ფრანგული რენესანსის დასაწყისი, რაც გამოწვეული იყო მისი სიმპათიით იტალიური ხელოვნებისადმი. იგი მფარველობდა ლეონარდო და ვინჩის და შეისყიდა მისი ყველაზე ცნობილი ნამუშევარი „მონა ლიზა“. ასევე მის სახელს მიეწერება საფრანგეთში აბსოლუტიზმის ჩასახვა, ასევე ქვეყანაში პროტესტანტიზმისა და ჰუმანიზმის გავრცელება. მანვე ჩაუყარა საფუძველი ფრანგულ აღმოჩენებს ახალ სამყაროში. მან დააფინანსა ჟაკ კარტიეს მოგზაურობა და დააარსა საფრანგეთის კოლონიური იმპერია.
ასევე ფრანსუა I-ის სახელს მიეწერება თანამედროვე ფრანგული ენის ჩამოყალიბების დაწყება, მისი დიდი როლისათვის კი ფრანგები მას „წერილების მამასა და რესტავრატორს“ უწოდებენ. იგი თავისი დიდი ცხვირის გამო ასევე ცნობილი იყო, როგორც „ფრანსუა დიდცხვირა“, ასევე ხშირად მოიხსენიებენ „რაინდი მეფის“ სახელითაც, რაც გამოწვეულია იმით, რომ იგი მთელი თავისი მეფობის განმავლობაში ებრძოდა კარლ V-ს.
მსგავსად წინამორბედი მეფეებისა, ფრანსუამ გააგრძელა იტალიური ომები, რის გამოც თავიდანვე დაუპირისპირდა ესპანეთის მეფესა და საღვთო რომის იმპერატორ კარლ V-ს. კარლის სამფლობელოებით შემოსაზღვრული საფრანგეთის მეფე ცდილობდა გაერღვია ჰაბსბურგთა ალყა და იტალიაში გაემყარებინა პოზიციები. კარლის წინააღმდეგ ბრძოლაში დახმარება თავიდან ჰენრი VIII-ს სთხოვა, თუმცა ვინაიდან ინგლისელებთან ალიანსი ვერ შედგა, ფრანსუამ სათავე დაუდო მრავალსაუკუნოვან ფრანგულ-ოსმალურ ალიანსს, რომელიც სულეიმან I-თან გააფორმა, რაც იმ დროის ქრისტიანი მეფისათვის ერთობ სკანდალური მოქმედება იყო.