Języki malajskie
grupa języków austronezyjskich / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Języki malajskie?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Języki malajskie – grupa bliżej spokrewnionych języków austronezyjskich używanych przede wszystkim w Indonezji, Malezji, południowej Tajlandii oraz w Brunei i Singapurze. Poza standardowym językiem malajskim (i indonezyjskim)[uwaga 1] obejmuje szereg lokalnych języków rozpowszechnionych na terenie tych krajów. W niektórych regionach mają charakter autochtoniczny (są językami społeczności malajskich), a niektóre z nich rozwinęły się wskutek kontaktów handlowych[1].
Obszar | |
---|---|
Użytkownicy |
ludy malajskie |
Klasyfikacja genetyczna |
|
Kody rodziny językowej | |
Glottolog | mala1538 |
Występowanie | |
Zasięg geograficzny języków malajskich | |
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode. |
Tradycyjne siedlisko języków malajskich obejmuje obszary lądowe wokół Morza Południowochińskiego, a konkretniej wyspę Sumatra, zachodnie Borneo i zachodnią Malezję (Półwysep Malajski)[2]. O ile zachodnie Borneo bywa uznawane za źródło całej podgrupy malajskiej, to niektórzy badacze określają południową Sumatrę jako kolebkę języka i cywilizacji malajskiej[2][3]. Z południowej Sumatry wywodzi się najpewniej sam język malajski (w szczególności jako język standardowy i literacki)[4].
Wewnętrzny podział języków malajskich stanowi przedmiot dyskusji lingwistycznej[2]. W toku badań językoznawczych wypracowano różne hipotezy dotyczące ich pochodzenia i klasyfikacji[2]. Ponadto nie istnieje ścisłe rozróżnienie między językami malajskimi (odrębnymi językami austronezyjskimi) a dialektami języka malajskiego (właściwego)[3][5][6]. Część spośród języków malajskich jest blisko spokrewniona z malajskim właściwym – należą tutaj m.in. kerinci i minangkabau[uwaga 2], inne zaś są wyraźnie od niego oddalone (np. iban czy kanayatn)[7]. Z perspektywy historycznej i społecznej niektóre z nich są związane z tzw. „światem malajskim” (alam Melayu), ale pozostałe to języki odrębne socjolingwistycznie[8]. Języki malajskie ze wschodniej Indonezji, o słabo określonej proweniencji, bywają rozpatrywane jako języki kreolskie[9].
Lokalne formy języka malajskiego (bądź języki malajskie) wykazują znacznie większe zróżnicowanie wewnętrzne niż standardy narodowe z Indonezji, Malezji i Brunei[10] . Standard kodów językowych ISO 639-3 odnotowuje istnienie tzw. makrojęzyka malajskiego (kod: msa), w ramach którego grupuje szereg języków malajskich[11]. Wiele z tych odmian (jak np. indonezyjski z Dżakarty, malajski Kupangu czy banjar) – pomimo roli odgrywanej przez języki narodowe – cieszy się silną pozycją na poziomie regionalnym[12][13].
Lingwistyczne ujęcie języków malajskich nie obejmuje wszystkich języków Malezji ani Indonezji. W granicach tych krajów funkcjonuje wiele języków o dalekim pokrewieństwie z malajskimi czy też całkowicie z nimi niespokrewnionych[14][15].
Wiele spośród języków malajskich to zasadniczo języki izolujące, o niezbyt rozbudowanej strukturze morfologicznej[16]. Nieco bardziej złożoną morfologią charakteryzuje się standardowy malajski/indonezyjski[17]. Jednocześnie odmiany potoczne silnie odbiegają od profilu aglutynacyjnego, w który wpisuje się przede wszystkim język standardowy; do zaniku historycznych cech aglutynacyjnych przyczyniło się m.in. przyswajanie malajskiego/indonezyjskiego w charakterze języka drugiego (wraz z porzucaniem języków lokalnych). Do skrajnej redukcji elementów morfologii doszło w przypadku odmian kreolizowanych, których wpływ rzutuje na typologię odmian standardowych[18].
Próby określenia zewnętrznej klasyfikacji języków malajskich natrafiają na trudności, co jest związane z rolą odgrywaną przez malajski jako źródło zapożyczeń w regionie[19][20]. Najbliższymi krewnymi języków malajskich są języki czamskie (w tym język aceh). Stosunkowo bliskie związki genetyczne łączą je z językami sundajskim i madurskim. W dalszej kolejności są spokrewnione m.in. z językiem jawajskim[21].
- Z tym tematem związane są kategorie: Języki malajskie, Języki kreolskie na bazie malajskiego.