Księstwo pszczyńskie
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Księstwo pszczyńskie (niem. Fürstentum Pleß) – jedno z dawnych księstw śląskich ze stolicą w Pszczynie, początkowo w granicach księstw: opolsko-raciborskiego (do 1281), raciborsko-rybnickiego (1281–1336), opawsko-raciborskiego (1336–1449), rybnickiego (1449–1480) i cieszyńskiego, od 1517 wolne państwo stanowe, rządzone przez książąt pszczyńskich i wolnych panów stanowych bez tytułu książęcego, którzy w Sejmie Śląskim zasiadali w kurii książęcej[1].
1424–1921 | |||
| |||
Stolica | |||
---|---|---|---|
Głowa państwa | |||
wyodrębnienie z księstwa opawsko-raciborskiego |
1424 (od 1517 wolne państwo stanowe) | ||
Włączenie do Rzeczypospolitej |
1922 | ||
księstwo pszczyńskie | |||
|
Od XII w. ziemia pszczyńska była w posiadaniu Piastów opolsko-raciborskich, od 1327 jako lenno królów czeskich. W 1336 przeszła we władanie opawskiej linii Przemyślidów[2]. Niezależnymi władczyniami księstwa pszczyńskiego, wydzielonego z władztwa opawsko-raciborskiego, były Helena Korybutówna (w latach 1424–1449)[3][4] i jej synowa Barbara Rokemberg (1452–1462)[5]. W 1480 władzę nad tym terytorium przejęli Piastowie cieszyńscy[2].
Po 1517 księstwo pszczyńskie jako wolne państwo stanowe, samodzielne pod względem administracyjnym i politycznym[6], rządzone było przez przedstawicieli rodów magnackich Turzonów i Promnitzów oraz dynastii askańskiej z linii Anhalt-Köthen i Hochbergów[2]. Według stanu w 1740 w skład państwa pszczyńskiego wchodziły 4 miasta (Pszczyna, Bieruń Stary, Mikołów i Mysłowice) oraz 96 wsi[7]. W 1742 terytorium znalazło się w granicach Królestwa Prus[2].
Do połowy XIX w. władcy pszczyńscy posiadali pełnię władzy politycznej, administracyjnej i sądowej w swoim państwie, natomiast w drugiej połowie stulecia w wyniku przemian polityczno-społecznych utracili ją, a wolne państwo stanowe przekształciło się w rodzaj koncernu przemysłowo-rolniczego[8]. W 1922 księstwo pszczyńskie w wyniku plebiscytu zostało włączone do Rzeczypospolitej Polskiej. W latach 1939–1945 ziemie dawnego księstwa pszczyńskiego znalazły się w granicach III Rzeszy, a w 1945 – Polski[2].