Obywatel Kane
amerykański film (reż. Orson Welles; 1941) / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Obywatel Kane?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Obywatel Kane (ang. Citizen Kane) – amerykański film fabularny z 1941 w reżyserii Orsona Wellesa.
Gatunek | |||
---|---|---|---|
Data premiery |
1 maja 1941 | ||
Kraj produkcji | |||
Język | |||
Czas trwania |
119 min | ||
Reżyseria | |||
Scenariusz |
Herman J. Mankiewicz | ||
Główne role |
Orson Welles | ||
Muzyka | |||
Zdjęcia | |||
Scenografia |
Darrell Silvera | ||
Kostiumy |
Edward Stevenson | ||
Montaż | |||
Produkcja |
Orson Welles | ||
Wytwórnia |
Mercury Productions | ||
Dystrybucja |
RKO Radio Pictures | ||
Budżet |
686 033 USD | ||
| |||
| |||
Strona internetowa |
Często uważany za najlepszy film w historii kina[2][3], szczególnie chwalony za nowatorski sposób realizacji, innowacyjność w zakresie struktury nieliniowej narracji, montażu (w tym tzw. montażu wewnątrzkadrowego) i zdjęć. Film był debiutem reżyserskim 25-letniego Orsona Wellesa, który był współscenarzystą i producentem oraz zagrał także rolę tytułową. Nominowany do Oscarów w dziewięciu kategoriach, otrzymał statuetkę za najlepszy scenariusz oryginalny[4].
Jest przykładem film à clef, czyli przedstawia prawdziwą historię za fasadą fikcyjnego scenariusza, używając zmienionych nazwisk[5]. Opowiada on o życiu i spuściźnie Charlesa Fostera Kane’a, magnata prasowego, którego pierwowzór stanowi William Randolph Hearst. Welles użył także kilku wątków autobiograficznych[6] oraz elementów biografii multimilionera Harolda McCormicka, niezwykle aktywnego w promocji swojej drugiej żony, Ganny Walskiej, śpiewaczki operowej, zdaniem wielu pozbawionej talentu. W filmie można ją zidentyfikować jako Susan. W czasie, gdy film wchodził do kin, żadna z ponad dwudziestu gazet, które posiadał Hearst, nie wspomniała o nim ani słowem.
Welles dotychczasową sławę zawdzięczał głównie działalności teatralnej i pracy w radiu. Szczególnie chwalony był za słuchowisko Wojna światów, które uważane jest za najlepiej przygotowaną produkcję radiową w dziejach[7]. Podpisał kontrakt z wytwórnią RKO Pictures w 1939. Co niezwykłe, zwłaszcza dla początkującego reżysera, otrzymał pełną swobodę w doborze tematu filmu, obsady aktorskiej i swoich współpracowników. Dostał także prawo decydowania o końcowym kształcie filmu (ang. final cut privilege). Po dwóch nieudanych próbach napisania scenariusza, przygotował go razem z Hermanem J. Mankiewiczem. Film nakręcono w 1940, a premierę miał 1 maja 1941. Polska premiera odbyła się w 1949 roku, a dystrybutorem było Przedsiębiorstwo Państwowe Film Polski[1].
Uznany za sukces przez krytyków, film został jednak chłodno przyjęty przez widzów[8]. Szybko zniknął z obrotu kinowego. Nie został doceniony przez amerykańską publiczność zapewne dlatego, że nigdy wcześniej nie opowiadano filmów wstecz, tj. od śmierci bohatera do wydarzeń wcześniejszych. Został doceniony, gdy dotarł w 1947 na ekrany europejskie, a sławę zdobył w latach pięćdziesiątych, głównie dzięki francuskim krytykom z wpływowego czasopisma Cahiers du cinéma i ponownemu wprowadzeniu filmu na rynek amerykański w 1956. Półoficjalny kompromis wśród krytyków filmowych[2][3] doprowadził do tego, że Roger Ebert stwierdził, że Obywatel Kane to „oficjalnie najlepszy film świata”[9].
W 1989 roku film został jednym z pierwszych 25 filmów wprowadzonych do Narodowego Rejestru Filmowego Stanów Zjednoczonych jako „znaczących kulturowo, historycznie bądź estetycznie”[10], a w 1995 roku, z okazji stulecia narodzin kina, znalazł się na watykańskiej liście 45 filmów fabularnych, które propagują szczególne wartości religijne, moralne lub artystyczne[11][12].