Statut Łaskiego
pierwsze wydanie drukiem zbioru najważniejszych praw Królestwa Polskiego / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Statut Łaskiego?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Statut Łaskiego, Statuty Łaskiego (łac. Commune Incliti Poloniae regni privilegium constitutionum et indultuum publicitus decretorum approbatorumque, „Przesławnego Królestwa Polskiego przywileje, konstytucje i zezwolenia urzędowe oraz uznane dekrety”[1]) – dokument będący spisem wszystkich statutów, przywilejów szlacheckich, konstytucji sejmowych, prawo miejskie magdeburskie, przywilej dla Żydów z 1264 roku oraz traktaty międzynarodowe (w tym unie litewsko-polskie bez unii mielnickiej) obowiązujących w Królestwie Polskim, opracowany przez kanclerza wielkiego koronnego prymasa Jana Łaskiego na zlecenie króla i sejmu, którzy swą decyzję wyrazili i uchwalili w Radomiu 30 maja 1505 roku. Odtąd można było odwoływać się do sejmu z żądaniem przywrócenia praworządności lub też uzupełnienia praw o nowe, potrzebne zmiany, stanowione w wyniku konsensusu trzech stanów sejmujących (uczestniczących w życiu politycznym): króla, senatu i posłów szlacheckich – czyli z izbą poselską, pochodzącą z wyborów reprezentacją obywateli całego kraju[2]. Statut Łaskiego rozpoczynał się od tekstu Bogurodzicy. Drugi artykuł konstytucji wieczystych stwierdzał, że każda ustawa wchodzi w życie dopiero od momentu jej opublikowania[3].
Statut Łaskiego, ilustracja (król i senat) | |
Autor | |
---|---|
Typ utworu | |
Wydanie oryginalne | |
Miejsce wydania | |
Język | |
Data wydania |
1506 |
Wydawca |
Wydrukowano 12 egzemplarzy na pergaminie przeznaczonych dla najważniejszych urzędników państwa, oraz ~150 egzemplarzy na papierze z przeznaczeniem dla kapituł kościelnych i sędziów ziemskich. Król otrzymał pergaminowy urzędowy egzemplarz, przesznurowany i opieczętowany pieczęcią wielką koronną, tak aby nic nie można już było do niego dodać. Bogato iluminowany został złożony w Archiwum Koronnym Krakowskim (zachowany obecnie w Archiwum Głównym Akt Dawnych). Od 2016 roku na liście UNESCO.
Jeden z egzemplarzy Statutu Łaskiego został zagrabiony w XVII wieku przez Szwedów – wraz z innymi bezcennymi skarbami kultury polskiej – podczas wypraw zbrojnych na Polskę i do dnia dzisiejszego znajduje się na terenie Szwecji jako łup wojenny. Na piątej stronie Statutu znajduje się najdawniejszy drukowany tekst Bogurodzicy[4].