Tabun – nazwa handlowa dimetyloamidocyjanidofosforanu etylu, fosforoorganicznego związku chemicznego stosowanego głównie jako bojowy środek trujący z grupy paralityczno-drgawkowych z szeregu G. Zgodnie z rezolucją ONZ nr 687 został zaklasyfikowany jako broń masowego rażenia. Jego produkcja jest pod ścisłą kontrolą, a składowanie zakazane w myśl Konwencji o zakazie broni chemicznej.
Szybkie fakty Nazewnictwo, Wzór sumaryczny ...
Tabun
|
Nazewnictwo |
|
Nomenklatura systematyczna (IUPAC) |
dimetyloamidocyjanidofosforan etylu |
Inne nazwy i oznaczenia |
gelan, trylon-83, GA |
|
Ogólne informacje |
Wzór sumaryczny |
C5H11N2O2P |
Inne wzory |
O=P(CN)(N(CH3)2)(OC2H5) |
Masa molowa |
162,13 g/mol |
Wygląd |
bezbarwna ciecz[1] |
Identyfikacja |
Numer CAS |
77-81-6 |
PubChem |
6500 |
|
InChI |
InChI=1S/C5H11N2O2P/c1-4-9-10(8,5-6)7(2)3/h4H2,1-3H3 |
InChIKey |
PJVJTCIRVMBVIA-UHFFFAOYSA-N |
|
|
|
Podobne związki |
Podobne związki |
sarin, soman, cyklosarin |
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) |
|
|
Zamknij
Tabun znany jest także jako gelan, trylon-83 oraz GA. Oznaczenie GA było stosowane przez Niemców w czasie II wojny światowej. G było skrótowcem grupy środków paralityczno-drgawkowych, do których zaliczano, między innymi, sarin (GB), soman (GD), etylosarin (GE) i cyklosarin (GF). Wspólną cechą wszystkich bojowych środków trujących z grupy G jest ich brązowa barwa oraz to, że są one w temperaturze pokojowej łatwo lotnymi cieczami.
Tabun po rozproszeniu go w formie aerozolu w powietrzu, na przykład z samolotu, opada szybko na dół, a powstające opary „ścielą się”, zalegając w zagłębieniach w ziemi. Wdychany poraża szybko układ nerwowy człowieka, co objawia się najpierw gwałtownymi drgawkami całego ciała i prowadzić może do zgonu. Stężenie śmiertelne (LC50) wynosi dla ludzi 150 mg/m³. Odtrutkami są szybko podane atropina, diazepam i oksymy (pralidoksym, obidoksym, azoksym).