Wikiprojekt:Tłumaczenie artykułów/Uran
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Uran —gazowy olbrzym, siódma w kolejności od Słońca planeta Układu Słonecznego. Jest także trzecią pod względem wielkości i czwartą pod względem masy planetą naszego systemu. Nazwa planety pochodzi od Uranosa, który był bogiem i uosobieniem nieba w mitologii greckiej (klasyczna greka: Οὐρανός), ojcem Kronosa (Saturna) i dziadkiem Zeusa (Jowisza). Choć jest widoczny gołym okiem, podobnie jak pięć innych planet, starożytni obserwatorzy nie uznali go za planetę, ze względu na jego niską jasność i powolny ruch po sferze niebieskiej [1]. Sir William Herschel ogłosił odkrycie planety w dniu 13 marca 1781 roku, po raz pierwszy w historii nowożytnej rozszerzając znane granice Układu Słonecznego. Uran to również pierwsza planeta odkryta przy pomocy teleskopu.
Uwaga! Ta strona została już zintegrowana z artykułem głównym i ma charakter historyczny bądź archiwalny. Prosimy nie modyfikować tej strony. Artykuł znajduje się obecnie pod hasłem Uran. Źródłowa wersja artykułu znajduje się pod hasłem en:Uran |
Ta strona dotyczy planety. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa. |
Uran uchwycony przez Voyager 2 - pierwszą sondę goszczącą w tych rejonach. | |
---|---|
Historia odkrycia | |
Odkrywca | William Herschel |
Data odkrycia | 13 marca 1781 |
Średnia odległość od Słońca |
2 870 972 220 km 19,191 263 93 j.a. |
Długość orbity | 18,029 Tm 120,515 j.a. |
Mimośród | 0,047 167 71 |
Peryhelium | 2 735 555 035 km 18,286 055 96 j.a. |
Aphelium | 3 006 389 405 km 20,096 471 90 j.a. |
Okres orbitalny | 30 708,16 dni (84,07 lata) |
Okres synodyczny | 369,65 dni |
Prędkość orbitalna | min - 6,485 km/s średnia - 6,795 km/s max - 7,128 km/s |
Inklinacja | 0,769 86° |
Satelity naturalne | 27 |
Fizyczne właściwości | |
Średnica równikowa | 51 118 km (4,007 średnice Ziemi) |
Średnica biegunowa | 49 946 km (3,929 średnice Ziemi) |
Spłaszczenie | 0,0229 |
Powierzchnia | 8,084×109 km2 (15,849 powierzchni Ziemi) |
Objętość | 6,834×1013 km3 (63,086 objętości Ziemi) |
Masa | 8,6832×1025 kg (14,536 mas Ziemi) |
Gęstość | 1,318 g/cm3 |
Przyspieszenie grawitacyjne na równiku |
8,69 m/s2 (0,886 g) |
Prędkość ucieczki | 21,29 km/s |
Okres rotacji | 17h 14min 24s (0,718 333 dnia) |
Prędkość obrotu na równiku |
9320 km/h (2,59 km/s) |
Nachylenie osi | 97,77° |
Deklinacja | 15,175° |
Albedo | 0,51 |
Temperatura powierzchni |
min - 59K średnia - 68K max - b.d. |
Budowa atmosfery | |
Ciśnienie | 120 kPa |
Wodór | ~83% |
Hel | ~15% |
Metan | ~1,99% |
Amoniak | ~0,01% |
Etan | ~0,00025% |
Acetylen | ~0,00001% |
Tlenek węgla Siarkowodór |
śladowe |
Uran jest podobny budową i składem chemicznym do Neptuna, a obie planety mają odmienną budowę i skład niż większe gazowe olbrzymy Jowisz i Saturn. Astronomowie czasem umieszczają je w oddzielnej kategorii "lodowych olbrzymów". Atmosfera Urana, chociaż podobnie jak atmosfery Jowisza i Saturna składa się głównie z wodoru i helu, zawiera więcej zamrożonych substancji lotnych (tzw. lodów), takich jak woda, amoniak i metan oraz śladowe ilości węglowodorów[2]. Jego atmosfera jest najzimniejszą atmosferą planetarną w Układzie Słonecznym, minimalna temperatura to 49 K (–224 °C). Ma ona złożoną, warstwową strukturę w której uważa się, że najniższe chmury tworzy woda, a najwyższa warstwa chmur jest utworzona z kryształków metanu[2]. Z kolei wnętrze Urana składa się głównie z lodów i skał[3].
Podobnie jak inne planety-olbrzymy, Uran posiada system pierścieni, magnetosferę i liczne księżyce. System Urana ma unikalną konfigurację wśród planet, ponieważ jego oś obrotu jest silnie przechylona na bok i znajduje się prawie w płaszczyźnie orbity planety. W tej sytuacji jego biegun północny i południowy leżą tam, gdzie równik większości innych planet[4]. Widziane z Ziemi, pierścienie Urana czasami układają się wokół planety jak tarcza łucznicza, zaś księżyce planety krążą wokół niej jak wskazówki zegara, choć w 2007 i 2008 roku pierścienie planety były ustawione krawędzią do osi obserwacji. W roku 1986, obrazy z sondy Voyager 2 pokazały Urana jako planetę praktycznie pozbawioną wyróżniających się cech powierzchni w świetle widzialnym, bez pasm chmur i burz podobnych do istniejących na pozostałych planetach-olbrzymach[4]. Jednak w ostatnich latach Obserwacje prowadzone z Ziemi ukazały oznaki zmian pór roku i zwiększonej aktywności zjawisk pogodowych, gdy Uran zbliżył się do równonocy. Prędkość wiatru na Uranie może osiągnąć 250 metrów na sekundę (900 km/h, 560 mph)[5].