Imperialissem
From Wikipedia, the free encyclopedia
Il term imperialissem (dal latin imperare ‹herrschen›; imperium ‹imperi mundial›; p.ex. tar Imperium Romanum) designescha l’intenziun d’in stadi resp. d’ina regenza da cuntanscher influenza economica e politica en auters stadis u tar auters pievels. Quai po tanscher fin a lur sutmissiun ed a l’annexiun en l’atgna sfera da pussanza. Tipic per l’imperialissem è ch’i vegn stabilì e mantegnì ina relaziun ineguala, saja quai sin il champ economic, cultural u territorial.[1]
Posteriuramain èn tendenzas imperialisticas er vegnidas supponidas per intgins imperis gronds da l’antica. Il term sco tal è però vegni creà en il 16avel tschientaner e valeva da quel temp sco designaziun negativa per ina pussanza che na sa basava betg sin il stadi da dretg, mabain sin pussanza militara e despotia. Sco epoca da l’imperialissem per propi vala la fasa tardiva dal 19avel tschientaner, quai ch’è er d’attribuir a las differentas teorias marxisticas areguard l’imperialissem.
Il term ‹imperialissem› cumpiglia dapli che ‹colonialissem› e duess surtut vegnir differenzià da ‹colonisaziun›. Edward Said accentuescha tar l’imperialissem «la pratica, la teoria e las reglas da cumportament d’in center citadin dominant envers in territori che vegn regì en il lontan». Tenor el na designescha ‹colonisaziun› betg dapli che da sa stabilir en pajais lontans. Robert J.C. Young sustegna questa definiziun en quel senn che l’imperialissem opereschia nà dal center, or da la perspectiva da la politica statala, entant ch’il term ‹colonisaziun› sa refereschia simplamain al svilup colonisatoric u economic al lieu.
Da l’autra vart è ‹imperialissem›, en il senn da l’extensiun da la pussanza guvernativa sin differents territoris, da cunfinar dal term pli vast da l’imperialissem cultural e medemamain da l’egemonia culturala en il senn dad Antonio Gramsci.