Revoluziun franzosa
From Wikipedia, the free encyclopedia
La Revoluziun franzosa (1789 fin 1799) ha effectuà ina midada radicala da las cundiziuns da basa politicas e socialas en Frantscha. Ella tutga tar ils eveniments cun las pli grondas consequenzas en l’istorgia dal temp modern europeic insumma. Cun la Revoluziun è vegnì abolì il stadi corporativ da l’absolutissem feudal. Plinavant ha ella gidà a moda essenziala a derasar las valurs ed ideas fundamentalas da l’illuminissem. La proclamaziun dals dretgs da l’uman ha furmà la basa per midadas sociopoliticas en tut l’Europa ed ha determinà la chapientscha moderna da la democrazia. Sco stadi constituziunal liberaldemocratic recurra la Republica Franzosa moderna – sco blers auters stadis occidentals d’ozendi – directamain a las prestaziuns da la Revoluziun franzosa.
Las midadas revoluziunaras e la furmaziun da la naziun franzosa èn stads process ch’han percurrì trais fasas. L’emprima fasa dal 1789 al 1791 è stada sut l’ensaina dal cumbat per ils dretgs da libertad burgais e per la fundaziun d’ina monarchia constituziunala. En vista a smanatschas cuntrarevoluziunaras a l’intern ed a l’exteriur ha la segunda fasa dal 1792 al 1794 manà a la fundaziun d’ina republica cun tratgs radicaldemocratics ed a la furmaziun d’ina regenza da revoluziun che persequitava ils ‹inimis da la revoluziun› cun mesiras da terrur e cun la guillotina. En la terza fasa, il temp directorial dal 1795 al 1799, ha ina direcziun politica cun interess burgais pudì defender sia pussanza cunter iniziativas dal pievel per egualitad sociala d’ina vart e cunter finamiras restaurativas da l’autra vart.
En quest’ultima fasa è l’armada da burgais, ch’era naschida en las Guerras da la revoluziun, daventada in factur adina pli impurtant per mantegnair l’urden e la pussanza. Al sustegn da quest’armada ha Napoleun Bonaparte d’engraziar sia carriera a l’intern e la realisaziun da sias ambiziuns politicas lunsch sur la Frantscha ora.