อักษรธรรมล้านนา
From Wikipedia, the free encyclopedia
อักษรธรรมล้านนา (ธรรม หมายถึง คัมภีร์) เป็นอักษรที่มีระบบการเขียนแบบอักษรสระประกอบ (Abugida) ซึ่งใช้สำหรับเขียนภาษาตระกูลไทหลายภาษา ได้แก่ ภาษาล้านนา ภาษาไทลื้อ ภาษาไทเขิน และ ภาษาลาว รวมไปถึงภาษาสำหรับพระพุทธศาสนาคือ ภาษาบาลี และภาษาสันสฤต อักษรธรรมล้านนาแต่เดิมเรียกว่า ตัวธัมม์ หรือ ตั๋วธรรม (ตัว หรือ ตั๋ว หมายถึง อักษร) แต่ในประเทศไทย ปัจจุบันนิยมเรียกอย่างเป็นทางการว่า อักษรธรรมล้านนา และเรียกแบบลำลองว่า ตั๋วเมือง (ใช้คู่กับ คำเมือง ซึ่งเป็นชื่อเรียกภาษาพูด) นอกจากนี้ยังมีชื่อเรียกอักษรนี้อีกหลายอย่าง เช่น อักษรไทธรรม (Tai Tham script) ซึ่งเป็นชื่อที่ใช้เรียกในระบบคอมพิวเตอร์ หรือ อักษรไทลื้อเก่า ซึ่งใช้เรียกในเมืองสิบสองปันนา ประเทศจีน เนื่องจากรัฐบาลจีนได้มีการประดิษฐ์อักษรแบบใหม่สำหรับภาษาไทลื้อ ซึ่งเรียกว่าอักษรไทลื้อใหม่
อักษรธรรมล้านนา | |
---|---|
"ตัวธัมม์" เมื่อเขียนด้วยอักษรธรรมล้านนา | |
ชนิด | |
ช่วงยุค | คริสศตวรรษที่ 13-ปัจจุบัน |
ทิศทาง | Left-to-right |
ภาษาพูด | ไทยถิ่นเหนือ, ไทลื้อ, เขิน, ไทยถิ่นอีสาน และลาว (ชาวลาวและชาวไทยถิ่นอีสานจะนิยมใช้ในทางศาสนาเป็นหลัก) |
อักษรที่เกี่ยวข้อง | |
ระบบแม่ | |
ระบบลูก | ไทลื้อใหม่ |
ISO 15924 | |
ISO 15924 | Lana (351), Tai Tham (Lanna) |
ยูนิโคด | |
ยูนิโคดแฝง | Tai Tham |
ช่วงยูนิโคด | U+1A20-U+1AAF |
[a] ต้นกำเนิดเซมิติกของอักษรพราหมีไม่เป็นที่ยอมรับในระดับสากล | |
บทความนี้ประกอบด้วยสัญกรณ์การออกเสียงในสัทอักษรสากล (IPA) สำหรับคำแนะนำเบื้องต้นเกี่ยวกับสัญลักษณ์ IPA โปรดดู วิธีใช้:สัทอักษรสากล สำหรับความแตกต่างระหว่าง [ ], / / และ ⟨ ⟩ ดูที่ สัทอักษรสากล § วงเล็บเหลี่ยมและทับ |
ในประเทศลาวและภาคอีสานของไทย อักษรธรรมล้านนาได้รับการดัดแปลงรูปแบบให้เข้ากับภาษาลาว นิยมเรียกอักษรรูปแบบนี้ว่า โตธรรมลาว หรือ โตธรรมอีสาน ส่วนอักษรธรรมล้านนาแบบเดิมนั้น ทางฝ่ายลาวจะนิยมเรียกว่า อักษรยวน หรือ อักษรโยน ซึ่งเป็นชื่อที่เชื่อมโยงกับอาณาจักรโยนกเชียงแสน ซึ่งเป็นอาณาจักรโบราณแห่งหนึ่งของชาวไทยวน (ชาวล้านนา)
เนื่องจากนโยบายชาตินิยมของรัฐบาลไทยตั้งแต่สมัยอดีต ทำให้ไม่มีการสอนอักษรธรรมล้านนาในระบบโรงเรียนอย่างเป็นทางการอีกต่อไป ส่งผลให้ผู้รู้อักษรธรรมล้านนาในไทยในปัจจุบันมักมีจำกัดอยู่เฉพาะในแวดวงของพระสงฆ์ นักวิชาการ ช่างศิลป์พื้นเมือง และหมอพื้นบ้าน เท่านั้น ไม่เป็นที่รับรู้ของบุคคลทั่วไปมากนัก อย่างไรก็ดี ในเมืองเชียงตุงและเขตรัฐฉานประเทศเมียนมาร์ ยังพบว่ามีการใช้อักษรธรรมล้านนาในชีวิตประจำวันอยู่อย่างแพร่หลาย