Đảo Phục Sinh
Đảo ở Đông Nam Thái Bình Dương, thuộc Chile / From Wikipedia, the free encyclopedia
Đảo Phục Sinh (tiếng Tây Ban Nha: Isla de Pascua [ˈisla ðe ˈpas.kwa]; tiếng Rapa Nui: Rapa Nui) là một đảo và lãnh thổ đặc biệt của Chile nằm ở phần đông nam Thái Bình Dương, tại điểm cực đông nam của Tam giác Polynesia thuộc châu Đại Dương. Đặc điểm nổi tiếng nhất của đảo là còn lại gần 1.000 bức tượng lớn gọi là moai, do người Rapa Nui thời kỳ ban đầu dựng lên. Năm 1995, UNESCO công nhận đảo Phục Sinh là di sản Thế giới, và phần lớn đảo được bảo vệ trong phạm vi vườn Quốc gia Rapa Nui.
Đảo Phục Sinh Isla de Pascua (tiếng Tây Ban Nha) Rapa Nui (tiếng Rapa Nui) | |
---|---|
— Lãnh thổ đặc biệt, tỉnh và xã — | |
Sườn ngoài của núi lửa Rano Raraku, khu các Moai với nhiều bức tượng chưa hoàn thiện. | |
Bản đồ đảo Phục Sinh đánh dấu Terevaka, Poike, Rano Kau, Motu Nui, Orongo, và Mataveri | |
Đảo Phục Sinh ở Thái Bình Dương | |
Tọa độ: 27°7′N 109°22′T | |
Quốc gia | Chile |
Vùng | Valparaíso |
Tỉnh | Isla de Pascua |
Xã | Isla de Pascua |
Đặt tên theo | Lễ Phục Sinh |
Thủ phủ | Hanga Roa |
Chính quyền | |
• Kiểu | l |
Diện tích[1] | |
• Tổng cộng | 163,6 km2 (632 mi2) |
Độ cao cực đại | 507 m (1,663 ft) |
Độ cao cực tiểu | 0 m (0 ft) |
Dân số (2017) | |
• Tổng cộng | 7.750[2] |
• Mật độ | 47/km2 (120/mi2) |
Múi giờ | EAST (UTC−6) |
• Mùa hè (DST) | EASST (UTC−5) |
Tiền tệ | Peso (CLP) |
Ngôn ngữ | Tây Ban Nha, Rapa Nui |
Trang web | dppisladepascua |
NGA UFI=-905269 |
Di sản thế giới UNESCO | |
---|---|
Moai tại Rano Raraku, đảo Phục Sinh | |
Tiêu chuẩn | Cultural: i, iii, v |
Tham khảo | 715 |
Công nhận | 1995 (Kỳ họp 19) |
Diện tích | 6,666 ha |
Các chuyên gia bất đồng về thời điểm tổ tiên của cư dân Polynesia trên đảo đến đảo lần đầu tiên. Nhiều người trong cộng đồng nghiên cứu đưa ra bằng chứng cho thấy họ đến vào khoảng năm 800, nhưng một nghiên cứu năm 2007 lại tìm thấy bằng chứng thuyết phục rằng họ đến khoảng gần năm 1200.[3][4] Người dân trên đảo đã tạo ra một nền văn hóa thịnh vượng và cần cù, bằng chứng là có vô số moai bằng đá khổng lồ và các hiện vật khác trên đảo. Tuy nhiên việc phát quang đất đai để canh tác và việc chuột Polynesia du nhập khiến cho rừng dần biến mất.[3] Vào thời điểm người châu Âu đến vào năm 1722, dân số trên đảo ước tính khoảng 2.000 đến 3.000 người. Các căn bệnh từ châu Âu, các cuộc viễn chinh lùng bắt nô lệ của Peru vào thập niên 1860, và việc di cư đến các hòn đảo khác như Tahiti càng làm dân số trên đảo suy kiệt, giảm xuống mức thấp là 111 cư dân bản địa vào năm 1877.[5]
Chile thôn tính đảo Phục Sinh vào năm 1888. Năm 1966, người Rapa Nui được cấp quyền công dân Chile. Năm 2007, đảo được hiến pháp công nhận là "lãnh thổ đặc biệt". Về mặt hành chính, đảo thuộc về vùng Valparaíso, tạo thành một xã (Isla de Pascua) của tỉnh Isla de Pascua.[6] Cuộc điều tra nhân khẩu Chile năm 2017 cho thấy 7.750 người đăng ký trên đảo, trong đó 3.512 (45%) tự nhận mình là người Rapa Nui.[7]
Đảo Phục Sinh là một trong những đảo có người ở nằm xa xôi nhất thế giới.[8] Vùng đất có người ở gần nhất (khoảng 50 cư dân vào năm 2013) là Đảo Pitcairn, cách đó 2.075 kilômét (1.289 mi);[9] thị trấn gần nhất với dân số trên 500 người là Rikitea, trên đảo Mangareva, cách đó 2.606 km (1.619 mi); điểm lục địa gần nhất nằm ở miền trung Chile, cách đó 3.512 km (2.182 mi).