Đế quốc Quý Sương
From Wikipedia, the free encyclopedia
Đế quốc Quý Sương, tức Đế quốc Kushan (vào khoảng thế kỷ thứ 1–3[7]), là một cường quốc cổ đại tại Trung Á. Vào thời đỉnh cao (105-250), đế chế này trải dài từ Tajikistan tới Biển Caspi và từ Afghanistan xuống đến lưu vực sông Hằng. Đế chế này được thành lập từ bộ lạc Quý Sương của dân Nguyệt Chi 月氏) đến từ Tân Cương (Trung Quốc) ngày nay, một dân tộc có thể có liên hệ với người Tochari. Do nằm tại trục giao thông huyết mạch của Trung Á, họ có quan hệ ngoại giao với Đế chế La Mã, Ba Tư Sassanid và nhà Hán Trung Quốc, và trong vài thế kỷ họ là trung tâm trao đổi giữa Đông Phương và Tây Phương.
Đế quốc Quý Sương
|
|||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
30–375 | |||||||||||||||
Vị thế | Đế quốc Du mục | ||||||||||||||
Thủ đô | Bagram (Kapiśi) Peshawar (Puruṣapura) Taxila (Takṣaśilā) Mathura (Mathurā) | ||||||||||||||
Ngôn ngữ thông dụng | Hy Lạp[3] (chính thức đến năm 127) Bactria[4] (chính thức kể từ năm 127) Các ngôn ngữ không chính thức: Gandhari, Sogdia, Khwarezm, Tocharia, Phương ngữ Saka, Prakrit Ngôn ngữ tôn giáo: Sanskrit | ||||||||||||||
Tôn giáo chính | Phật giáo Ấn giáo[5] Saman giáo Bái hoả giáo Minh giáo cùng nhiều tôn giáo Ấn-Bactria khác | ||||||||||||||
Chính trị | |||||||||||||||
Chính phủ | Quân chủ | ||||||||||||||
Hoàng đế | |||||||||||||||
• 30–80 | Kujula Kadphises | ||||||||||||||
• 350–375 | Kipunada | ||||||||||||||
Lịch sử | |||||||||||||||
Thời kỳ | Cổ đại | ||||||||||||||
• Kujula Kadphises thống nhất các bộ lạc người Nguyệt Chi | 30 | ||||||||||||||
375 | |||||||||||||||
Địa lý | |||||||||||||||
Diện tích | |||||||||||||||
• | 3.800.000 km2 (1.467.188 mi2) | ||||||||||||||
Kinh tế | |||||||||||||||
Đơn vị tiền tệ | Đrama Quý Sương | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
Hiện nay là một phần của | Afghanistan Trung Quốc Kyrgyzstan India Nepal Pakistan Tajikistan Uzbekistan Turkmenistan |
Trong thế kỷ 1 và đầu thế kỉ 2 SCN, người Quý Sương bành trướng nhanh chóng trên phần phía bắc của khu vực Nam Á ít nhất là xa tới tận Saketa và Sarnath gần Varanasi (Benares), nơi mà các chữ khắc đã được tìm thấy với niên đại tới những năm đầu của thời đại của vị vua Quý Sương nổi tiếng nhất, Kanishka, mà dường như bắt đầu khoảng năm 127 SCN.[8][9][10]
Các vị vua Quý Sương là một nhánh của liên minh Nguyệt Chi. Trước đó họ là một dân tộc du mục cư trú tại các thảo nguyên phía tây bắc của Trung Quốc, họ di chuyển về phía tây nam và định cư ở Bactria cổ đại. Họ cũng đã có quan hệ ngoại giao với Đế chế La Mã, nhà Sassanid của Ba Tư và nhà Hán ở Trung Quốc. Đế chế này suy yếu từ thế kỷ thứ 3 và sụp đổ bởi đế chế Sassanid và Đế chế Gupta.