Chalandamarz
en Früeligsbruuch im romanisch- und italienischsproochiga Gebiet vom Kanton Graubünda / From Wikipedia, the free encyclopedia
Der Chalandamarz isch e tradizionelle Bruuch, wo me i teil bündnerromanische und iteliänischsproochige Gägende vom Bünderland könnt.
Dr Bruuch stoot uf dr Lischte vom Läbige Kulturguet vo dr Schwiiz.
Syn Name isch romanisch; me bruucht je nach Dialäkt au d Variante Calondamarsa oder Calentmarz und no anderi Forme. S Wort maanet a die uralti röömischi Wurzle; dr Bruuch isch all Joor am 1. März oder am ene Tag noch bi däm, und der Wortteil calanda chunt vom latynische kalendae, was der Afangstag vom ene Monet bedütet.[1]
Dr Bruuch chunt hüt no im Engadin, im Münstertal, im Oberhalbstein, im Albulatal, im Puschlav, im Bergell und im Misox vor.
D Schuelchind, eigentlich bsunders d Buebe, lauffe dur d Döörffer und mache mit grosse Plumpe, Chueglogge, Schällen oder Trychle und mit Geisslechlöpfe Läärm und singe drzue. Mit all dene Grüüsch wott me dr Winter vrjaage. Zum Dank drfüür schänke d Lüüt i de Hüüser de Chind öppis Zässe, gäärn öppis Süesses so wie d Cheschtele mit Niidle, oder au Gält. Es git i de Döörffer verschideni Forme vom Bruuch. A teilnen Oort vrbrönnt men e Figuur us Schtrou, wo füre Winter stoot. De cha dr Früelig choo.
D Engadiner Autoorin Selina Chönz (1910–2000) het im Chinderbuech Uorsin e Gschicht vom Chalandamarz vrzellt, uf dütsch isch es dr Schällenursli, und vom Mooler Alois Carigiet (1902–1985) sind d Bildli drzue, wo me wytume könnt. Anne 1964 und nomol im Joor 2015 isch die Gschicht im ene Film choo.[2]