Belqrad
From Wikipedia, the free encyclopedia
Belqrad (serb. Београд, Beograd, ing. Belgrade, rus. Белград, Belgrad, osman. بلغراد Beliğrad[3]) — Serbiyanın paytaxtı və ən böyük şəhəri. Ortadunay düzənliyində, Sava və Dunay çaylarının birləşməsində yerləşir.[4] 1.2 milyon nəfərdən çox əhalisi ilə Balkan yarımadasında ən böyük şəhərlərindən biri olan bu yaşayış məntəqəsinin adı "Ağ şəhər" mənasını verir.
Şəhər | |
Belqrad | |
---|---|
serb. Београд, Beograd | |
44°49′ şm. e. 20°28′ ş. u. | |
Ölkə | Serbiya |
Region | Belqrad |
Mer | Aleksandar Şapiç |
Tarixi və coğrafiyası | |
Əsası qoyulub | E.ə. III əsr[1] |
İlk məlumat | III əsr |
Əvvəlki adı | Singidunum |
Sahəsi | 359.96 km² |
Mərkəzin hündürlüyü | 116.75[2] |
Saat qurşağı | UTC+1 , yayda UTC+2 |
Əhalisi | |
Əhalisi | 1 116 763 nəfər (2011) |
Sıxlığı | 3241 nəf./km² |
Rəsmi dili | |
Rəqəmsal identifikatorlar | |
Telefon kodu | +381 11 |
Poçt indeksi | 11000 |
Nəqliyyat kodu | BG |
Digər | |
beograd.rs (serb.) | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Belqradın yerləşdiyi ərazi İbtidai icma quruluşu dövründə ən böyük mədəniyyətlərdən biri olan Vinça mədəniyyətinin yarandığı yerdir. Antik dövrdə Trak-Dak qəbiləsi tərəfindən məskunlaşmış ərazi olsa da, e.ə. 279-cu ildə bölgəyə köç edən keltlər buranın adını Singidūn olaraq dəyişdirdi.[5] Roma imperatoru Oktavian Avqustun dövründə işğal edilən bu yaşayış məntəqəsinə artıq II əsrin ortalarında şəhər haqları verilmişdir. 520-ci ildən etibarən buraya slavyan axınları başlamışdır. Strateji mövqeyinə görə antik dövrdə fərqli ordular arasında baş vermiş 115 döyüşə səhnə olmuş və tarix boyunca 44 dəfə yerlə yeksan edilmişdir.[6] Orta əsrlər dövründə müxtəlif illərdə Bizans İmperiyası, Franklar, Birinci Bulqar dövləti, Macarıstan Krallığı və Serb Despotluğu kimi dövlətlərin hakimiyyəti altında idarə olunmuşdur. Şəhər 1521-ci ildə Osmanlı İmperiyası tərəfindən fəth olunmuşdur.[7] Avstriya-Osmanlı müharibələri ərzində əksər hissəsi zərər görmüş və sonradan Habsburqlar sülaləsi tərəfindən idarə olunmağa başlamışdır. 1841-ci ildə Serb inqilabı nəticəsində şəhər Serbiyanın paytaxtı elan edilsə də, şimal hissəsi hələ də Habsburqlar sülaləsinin nəzarəti altında qalmışdı. 1918-ci ildə Avstriya-Macarıstan İmperiyası süqut edənə qədər şəhər iki yerə bölünmüş halda varlığını davam etdirdi. Birləşmiş şəhər 1918-ci ildə yeni yaradılmış Yuqoslaviya dövlətinin paytaxtı elan olundu və 2006-cı ildə ölkə tamamilə dağılana qədər paytaxt olaraq qaldı.
Hazırda xüsusi inzibati statusa sahib olan Belqrad şəhəri Serbiyanın beş statistik regionundan biri hesab olunur.[8] Şəhərin metropolis ərazisi 17 bələdiyyəyə ayrılır ki, onların da hər biri özünə məxsus yerli konseyə sahibdir.[9] Belqrad şəhəri bütün Serbiya ərazisinin 3.6%-ni əhatə etdiyi halda, ölkə əhalisinin təqribən 24%-i burada yaşayır.[10]