Насир әд-Дин Әбү Джафар Мөхәммәт ибн Мөхәммәт Туси (перс. محمد بن محمد بن الحسن الطوسی, Тус, 18 февралдә 1201 — Марага, 26 июнь 1274) — XIII быуатта фарсы[6][7][8][9][10][11][12] математик, механигы һәм астрономы[13], Камал әд-Дин ибн Юныстың уҡыусыһы, төрлө яҡлы ғалим, философия, география, музыка, оптика, медицина, минералогия буйынса әҫәрҙәр авторы. Грек фәндәре белгесе, Евклид, Архимед, Автолик, Феодосий, Менелая, Аполлоний, Аристарх, Гипсикл, Птолемей хеҙмәттәрен аңлатма биргән.
Ҡыҫҡа факттар Зат, Гражданлыҡ ...
Насир әд-Дин Туси |
фарс. نصيرالدین طوسی |
|
Зат |
ир-ат[1][2] |
Гражданлыҡ |
Хорезмшаһтар дәүләте Ғәббәсиҙәр хәлифәлеге Низаритское исмаилитское государство[d] Хулагуиды[d] |
Тыуған ваҡыттағы исеме |
ғәр. مُحمد بن مُحمد بن الحسن الطُوسي |
Исем |
Nasarradinus |
Тыуған көнө |
18 февраль 1201[3] |
Тыуған урыны |
Тус[d], Низаритское исмаилитское государство[d][4][3] |
Вафат булған көнө |
26 июнь 1274[3] (73 йәш) |
Вафат булған урыны |
Кадимия[d], Бағдад, Хулагуиды[d][3] |
Ерләнгән урыны |
аль-Казимия[d] |
Туған тел |
фарсы теле |
Яҙма әҫәрҙәр теле |
Ғәрәп теле |
Һөнәр төрө |
астроном, математик, фәлсәфәсе, астролог, универсаль шәхес, архитектор, табип, дин белгесе, Мәржә-и тәҡлид, яҙыусы, шағир, тәржемәсе, сәйәсмән, автор |
Эшмәкәрлек төрө |
астрономия, Кәләм, Ислам фәлсәфәһе, математика, химия, биология, Физика, медицина, этика, фәлсәфә, тарих, Хоҡуҡ, теология, география, музыка, оптика[d], Минералогия, оккультизм[d] һәм фән |
Эш урыны |
Alamut Library[d] Марагинская обсерватория[d][4] |
Аспиранттар |
Аш-Ширази[d], Ал-Казвини[d] һәм Алламе Хилли[d] |
Уҡыусылар |
Абд аль-Карим ибн Тавус[d], Ал-Казвини[d], Аш-Ширази[d], Алламе Хилли[d], Ibn al-Fuwati[d], Шамс ад-Дин аль-Бухари[d][5] һәм Q5727970? |
Кемдә уҡыған |
Ибн Юнис, Камал ад-Дин[d][5] |
Спонсор |
Nasir al-Din Abu al-Fath Abd al-Rahim ibn Abi Mansur[d], Ала ад-Дин Мухаммад[d], Рукн ад-Дин Хуршах[d] һәм Хүләгү |
Һуғыш/алыш |
Монгольская кампания против низаритского исмаилитского государства[d] һәм Битва за Багдад[d] |
Сәнғәт йүнәлеше |
авиценнизм[d] |
Йоғонто яһаусы |
Әбүғәлисина, Фахруддин ар-Рази[d] һәм Ал-Урди, Муаййад ад-Дин[d] |
Эра |
Исламдың алтын быуаты |
Вики-проект |
Проект:Математика[d] |
Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы |
авторлыҡ хоҡуҡтарының ғәмәлдә булыу ваҡыты үткән[d] |
Кунья |
Abu Jaafar[d] |
Авторҙың Викимилектәге ҡалыбы |
Nasir al-Din al-Tusi |
Насир әд-Дин Туси Викимилектә |
Ябырға
Насыр әд-дин ат-Тусиҙың 150-гә яҡын трактаты һәм хаттары булыуы билдәле, шуларҙың егерме бише фарсы телендә, ә ҡалғандары — ғәрәп телендә яҙылған. Хатта геомантия буйынса трактаты бар, уларҙы Туси, ғәрәп, фарсы һәм төрки телдәрен яҡшы белеүен күрһәтеү маҡсатында, ошо өс телдә яҙа. Тусиҙың грек[14] телен дә белеүе билдәләнә.