جیاکردنەوەی نەژادیی
From Wikipedia, the free encyclopedia
جیاکردنەوەی نەژادیی شێوە جیاکردنەوەیەکی سیستماتیکی دانیشتوانە لەسەر بنەمای نەژادیی یان کۆمڵە ڕەگەزە جیاوازەکانی ناو کۆمەڵگە. دەکرێت ئەم جیاکردنەوەیە بسەپێنرێت لە بوار و چالاکییە جیاوازەکانی ژیانی رۆژانەدا وەک نانخواردن لە چێشتخانەیەک، ئاو خواردنەوە لە حەوزی ئاوخواردنەوەیەک، بەکارھێنانی ئاودەست، چوون بۆ قوتابخانە، تەماشاکردنی فیلم، سواربوونی پاس یان کڕین و بەکرێ گرتنی خانوبەرە.[1] (ئەنجومەنی ئەوروپی دژی جیاکردنەوە و دەمارگیری) پێناسەی جیاکردنەوە دەکات بە «ئەو کردەیەی یەکێک (یاسایی یان ئاسایی) ھەڵدەستێت بە جیاکردنەوەی کۆمەڵە کەسێک لەسەر چەند بنەمایەک بەبێ بوونی ھیچ ئامانج و پشت ڕاستکردنەوە و ھۆکارێکی ژیربێژییانە» و ئەم پێناسەیەش دەگونجێت لەگەڵ پێناسەی جیاکاری کردن دا.
جیاکردنەوەی نەژادیی | |
---|---|
لقی | separation، race discrimination |
بابەتی لاوەکی | Jim Crow laws |
بەرامبەر | racial integration |
بۆیە کردەی جیاکردنەوەی یەکێک لە کۆمەڵە کەسێکی دی لەسەر چەند بنەمایەک بە شێوازێکی خۆویستانە ھیچ ماف و یاسایی بوونێک نابەخشێت بە کردەکە.[2] بەشێوەیەکی گشتنی جیاکردنەوەی نەژادی نایاساییە و قەدەغەکراوە و سەرەڕای نەبووی ھیچ ویستێکی تاکەکەسی بەھێز بۆی بەڵام ھێشتا دەکرێت بوونی ھەبێت و ڕووبدات لەڕێی دابونەریتی بەدی کۆمەڵایەتییەوە وەک تۆماس شێڵینگ باسی دەکات لە کارەکانی دا دەربارەی بابەتەکە.
جیاکردنەوەی نەژادیی دەکرێت جیاکردنەوەی نەتەوەیی و ڕەگەزە جیاوازەکان لەخۆبگرێت لە شوێن و دامەزراوە جیاوازەکان دا و ھاونیشتمانیان ناچاربکات بە بەکارھێنانی ناوەندەکانی وەک خوێندنگە و نەخۆشخانە و شوێنە گشتییەکان بەپێی شوێنی تایبەتی نیشتەجێ بوونیان.