جەھانگیر شا
From Wikipedia, the free encyclopedia
میرزا نورەدین بەگ محمد خان سەلیم (حوکمڕانی: ١٦٠٥-١٦٢٧) ناسراو بە ناوی شاھانەی جەھانگیر بە نازناوی تەواو: السڵتان العزەم و الخقان الموکەرام، خوسرەو گیتی پەنا، ئەبولفتاح نورەدین محمد جەھانگیر پاشا. لە غازی چوارەمین پاشای شانشینی گورکانی ھیندستان یان ئیمپراتۆریەتی مەغۆلەکان ھیندستان بوو.[1] جەھانگیر شا زیاتر حەزی لە زانست و ھونەر و ئەدەب بووە لە سیاسەت و بە قورسی سەرقاڵی شەراب و تلیاک بووە و بۆ زیاتر لە شانزە ساڵی تەمەنی تەواوی کاروباری وڵات لە ڕووی یاسایی و کردەیی لە دەستی پتەوی نورجەھانی ھاوسەریدا بووە .[2]
جەھانگیرشا | |||||
---|---|---|---|---|---|
پادشای چوارەمی گورکانەکانی ھیندستان. | |||||
ئیمپراتۆری ئیمپراتۆریەتی گورکان لە ھیندستان. | |||||
پاشایەتی | ١٦٠٥-١٦٢٧ی زایینی (١٠١٤-١٠٣٧ کۆچی) | ||||
دوای | ئەکبەر شا | ||||
پیش از | شاجھانداڕێژە:ساخشەھریار (دیفاکتۆ) | ||||
شاژنە ڕەسەنەکە | نورجوھان بێگم | ||||
ھاوکاری ئیمپراتۆر | نورجوھان بێگم | ||||
ھاوسەرەکان | نوور جھان|نوور جھان بێگم]]ساڵحا بەنۆ بێگمبەلقیس ماکانیشا بێگمساحێب جەمال نورنەسا بەگمشاژنی دونیا | ||||
منداڵ(ەکان) | خوسرەو میرزاپەرویز میرزاپاشای جیھانشەھریار میرزاجەھاندەر میرزا سوڵتان نەسا بێگم دۆلات نەسا بێگم بەھار بەنو بێگم عەفات بەنو بێگم بێگوم سوڵتان بێگم | ||||
| |||||
ڕەچەڵەکی | 25px امپراتوری تیموری ھند | ||||
باوک | ئەکبەری مەزن | ||||
دایک | مەریەم الزەمانی | ||||
لەدایکبوون | داڕێژە:لەدایک بوون (١٧ ڕەبیعول عەول ٩٧٧ کۆچی) فاتحپوور سیکری | ||||
مردن | داڕێژە:مردن و تەمەن (٨ ڕەبی العول ١٠٣٧ی کۆچی) کشمیر |
جەھانگیر شا بە پاشایەکی زۆر دادپەروەر و بێخەم و فەساد ناسرابوو، کە ھەمیشە لە ژێر کۆنتڕۆڵی ژنە دڵخوازەکەیدا بوو، نورجەھان، بەھۆی لاوازی ئیدارییەکەی لە کۆتایی دەسەڵاتەکەیدا و زیادبوونی ئارەزووی خواردنی شەراب و تلیاک.وە کێشە قورسەکانیش لە دەوڵەت و جێنشینی ھەموو ڕۆژێک زیادی دەکرد، بێ بەرژەوەند و بێباک بوو بەرامبەر بەو جۆرە بارودۆخانە و بە ئاشکرا و یاسایی ھەموو بابەتەکانی بۆ نورجەھان بەجێھێشت تا لە شوێنی خۆیدا بە دادپەروەری و حیکمەت و سیاسەتی دروست حوکم بکات و لە کۆتاییدا شەڕی جێنشینی لە نێوان کوڕەکانی خوڕەم (دواتر شاجەھان) و شەھریار دەستیان پێکردبوو، لەسەرەتادا شازادە خوڕەم کەسێکی دڵخوازی شاژنە نورجەھان بوو، بەڵام کاتێک بینی کە کاریگەری ڕەھا و بێھاوتای لە ھەموو کاروبارەکاندا لەگەڵ ھاتنی خوڕەمدا کەمدەبێتەوە، بڕیاریدا جێگرەوەی شەھریار.بۆ پاراستنی دەسەڵات، بەڵام لە کۆتاییدا، دوای مردنی جەھانگیر، شەڕی جێنشینی گەیشتە لوتکەی بەرەی سیاسی، و نورجەھان دەستی لە سیاسەت کێشایەوە و شەھریار کوژرا، دواجار شازادە خورەم بە ناوی شاھانەی شاجەھان دەسەڵات و تەختی پاشایەتی گرتە دەست.