Кăтрак
From Wikipedia, the free encyclopedia
Кăтрак, (вырăсла историлле литературăра Котраг, VII ĕмĕрте пурăннă), тĕрлĕрен чăвашла беллетристикăлла литературăра Кăтра Паттăр е Кăтра — Çурçĕр Кавказри аслă пăлхарсен пĕр пайне Атăл тата Шуратăл тăрăхĕ еннелле илсе килнĕ çын, Кубратăн иккĕмĕш ывăлĕ; авалхи пăлхарсен (авалхи чăвашсен) патши.
Кăтрак | |
Кăтрак | |
[[File:|220px]] | |
Çуралнă вăхăт: | 630 |
---|---|
Çуралнă вырăн | Çурçĕр Кавказ |
Вилнĕ вăхăт: | 665 |
Вилнĕ вырăн: | Вăта Атăл |
Ĕçлев тĕсĕ: | политик, патшалăх ĕçченĕ |
Купрат патша вилнĕ хыççăн пăлхар йăхĕсен пĕр пайĕн ĕмпĕвĕ (патши) пулса тăнă теме пулать.
Историлле çăлкуçра Феофан Пĕлтеревçĕ (грек Θεοφανής Ομολογητής, лат. Theophanes Confessor, 760 тĕлĕ —818) ун пирки çапла каланă[1].:
Тепĕр ывăлĕ, Котраг ятлăскер, Танаис[2] урлă каçса аслă пиччĕшне хирĕçле вырнаçнă.
Асăннă пулăм 671-мĕш çулта пулса иртнĕ. Атăлпа Шуратăл тĕлне хăçан пырса тухни тĕп-тĕрĕссĕн паллă теме май çук. Çапах та, «Танаис урлă» тени хăш еннелле кайнине уçăмлăн кăтартать.
Çапла вара, Кăтрак пирки, ун çинчен çăлкуçсенче асăнни шутсăр нумай теме çук пулин те, халапри сăнар мар, чăн-чăн историлле çын темелле.
Асăннă пулăм пирки Феофан Пĕлтеревçĕ çеç мар, тата Никифор патриарх та (грек Πατριάρχης Νικηφόρος; 758 тĕлĕ — 828) хăйĕн "Бревиария" ятлă ĕçĕнче шăп та шай çапла пĕлтерет[3].
Кунсăр пуçне малтанхи автор, Феофан Пĕлтревçĕ, "котраг" тесе пăлхарсен пĕр йăхне те асăнать. Палăртас пулать, Никифор та, Феофан та Котраг Дон урлă каçса вырнаçни пирки çеç калаççĕ, Атăлпа Шуратăл патнех çитни пирки калани çук кунта (тен, хроникăсен урăх тĕлĕсенче пур пуль). Çапах та ку пурпĕрех çурçĕрелле тунă пĕрремĕш утăм пулать.
Çапла вара, Византире пурăннă Никифор патриарх тата Феофан Пĕлтеревçĕ, иккĕшĕ те, Котраг пирки пĕлмелли тата пĕр-пĕринпе тачă çыхăннă тĕп историлле çăлкуçсем пулса тăраççĕ.