Ynys Môn
ynys yng ngogledd-orllewin Cymru / From Wikipedia, the free encyclopedia
Sir ac ynys yng ngogledd-orllewin Cymru yw Ynys Môn (Saesneg: Anglesey, Lladin: Mona). Gwahenir yr ynys oddi wrth y tir mawr gan gulfor Afon Menai. Cysylltir y tir mawr â'r ynys gan ddwy bont, y bont wreiddiol Pont y Borth a godwyd gan Thomas Telford ym 1826 a'r un fwy, Pont Britannia sydd yn cysylltu'r A55 â'r ynys ynghyd â Rheilffordd Arfordir Gogledd Cymru. Mae yna 69,751 o bobl yn byw ar yr ynys yn ôl Cyfrifiad 2011, gyda 57.2% o'r boblogaeth yn medru'r Gymraeg (i lawr o 60.1% yn 2001).[1][2]
Arwyddair | Môn Mam Cymru |
---|---|
Math | ynys, endid tiriogaethol gweinyddol |
Poblogaeth | 70,043 |
Daearyddiaeth | |
Lleoliad | Môr Iwerddon |
Gwlad | Cymru |
Arwynebedd | 749.0227 km² |
Gerllaw | Sianel San Siôr, Môr Iwerddon |
Yn ffinio gyda | Gwynedd |
Cyfesurynnau | 53.29398°N 4.37673°W |
Cod SYG | W06000001 |
GB-AGY | |
Gwleidyddiaeth | |
AC/au | Rhun ap Iorwerth (Plaid Cymru) |
AS/au | Virginia Crosbie (Ceidwadwyr) |
Statws treftadaeth | Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol |
Manylion | |
Ymhlith yr ynysoedd llai o gwmpas arfordir Môn mae Ynys Gybi, Ynys Seiriol, Ynys Llanddwyn ac Ynys Moelfre. Dynodwyd arfordir yr ynys yn Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol, ac mae Llwybr Arfordirol Ynys Môn yn mynd o'i chwmpas. Er i rannau o'r sir gael eu Seisnigeiddio dros y degawdau diweddar wrth i bobl symud yno i fyw o Loegr a llefydd eraill, erys Môn yn un o gadarnleoedd yr iaith Gymraeg a gellir cyfrif rhan sylweddol ohoni yn rhan o'r Fro Gymraeg. Gweinyddir y sir gan Gyngor Sir Ynys Môn sydd â'i bencadlys yn Llangefni. Un diwrnod tua 8,400 blwyddyn yn ôl Ynys Mȏn wedi gwyhanu o Cymru ac dyna pam mae’r Ynys yw Ynys Mȏn.