Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας (π. 1180 - 1253) από τον Οίκο των Αγγέλων ήταν ηγεμόνας της Ηπείρου (1215 - 1230) και αυτοκράτορας στη Θεσσαλονίκη, τη Μακεδονία και τη Θράκη (1224 - 1230). Ήταν ο πραγματικός κυβερνήτης επί βασιλείας των γιων του Ιωάννη και Δημήτριου στη Θεσσαλονίκη (1237 - 1246). Ο Θεόδωρος ήταν γιος του Σεβαστοκράτορος Ιωάννη Αγγέλου και της Ζωής Δούκαινας. Ο ετεροθαλής αδελφός του Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας ήταν ο ιδρυτής του δεσποτάτου της Ηπείρου.[4] Οι παππούδες του ήταν ο Κωνσταντίνος Άγγελος και η Θεοδώρα Κομνηνή, κόρη του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού του πρώτου Αυτοκράτορα των Ρωμαίων από τη Δυναστεία των Κομνηνών. Οι Αυτοκράτορες Ισαάκιος Β΄ Άγγελος και Αλέξιος Γ΄ Άγγελος ήταν πρώτα του ξαδέλφια, γιοί τού θείου του Ανδρόνικου Άγγελου.[5] Η καταγωγή του Θεόδωρου προερχόταν από τρεις κορυφαίες Βυζαντινές οικογένειες: τη Δυναστεία των Κομνηνών, τη Δυναστεία των Δουκών και τη Δυναστεία των Αγγέλων. Δεν είναι γνωστά πολλά γεγονότα για τα πρώτα χρόνια της ζωής του, μέχρι την εποχή που κατακτήθηκε η Κωνσταντινούπολη από τους Σταυροφόρους και δημιουργήθηκε η Λατινική Αυτοκρατορία (1204). Ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας στη Νίκαια Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρης τον είχε μερικά χρόνια στην υπηρεσία του, μέχρι τον εποχή που ο νόθος, ετεροθαλής αδελφός του Μιχαήλ Α΄ κατέλαβε την Ήπειρο και δημιούργησε ανεξάρτητο πριγκιπάτο. Με τον θάνατο του αδελφού του (1215), στάθηκε στο πλευρό τού ανιψιού του Μιχαήλ Β΄ Κομνηνού Δούκα και τον βοήθησε στη διακυβέρνηση και την επέκταση του πριγκιπάτου. Συμμάχησε με τη Σερβία, επεκτάθηκε στη Μακεδονία και απείλησε το Βασίλειο της Θεσσαλονίκης. Η σύλληψη του νεοεκλεγέντα Λατίνου αυτοκράτορα Πέτρου Β΄ του Κουρτεναί άνοιξε τον δρόμο για τη σταδιακή περικύκλωση της Θεσσαλονίκης, με αποκορύφωμα την άλωση της πόλης.
Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας | |
---|---|
Τραχύ εξ ηλέκτρου με επιγρ.: ΘΕΟΔΩΡΟC ΔΕCΠΟ[ΤΗC] - O ΑΓΙΟC ΔΗΜΗΤΡΙ[ΟC]. | |
Γενικές πληροφορίες | |
Γέννηση | 1180 |
Θάνατος | 1253 ή 1230[1] Θεσσαλονίκη |
Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία Αυτοκρατορία της Θεσσαλονίκης Δεσποτάτο της Ηπείρου |
Πληροφορίες ασχολίας | |
Ιδιότητα | στρατιωτικός |
Οικογένεια | |
Σύζυγος | Μαρία Πετραλίφαινα[2] |
Τέκνα | Ιωάννης Κομνηνός Δούκας[3] Δημήτριος Αγγελοδούκας[3] Άννα Δούκαινα Αγγελίνα[3] Ειρήνη Κομνηνή Δούκαινα[3] |
Γονείς | Ιωάννης Δούκας[3] και Ζωή Δούκαινα[3] |
Αδέλφια | Μανουήλ Κομνηνός Δούκας Κωνσταντίνος Κομνηνός Δούκας Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας |
Συγγενείς | Ισαάκιος Κομνηνός Δούκας (ετεροθαλής αδελφός από πατέρα), Αλέξιος Κομνηνός Δούκας (ετεροθαλής αδελφός από πατέρα) και Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας (ετεροθαλής αδελφός από πατέρα) |
Οικογένεια | Οίκος των Αγγέλων |
Αξιώματα και βραβεύσεις | |
Αξίωμα | Αυτοκράτορας της Θεσσαλονίκης Δεσπότης της Ηπείρου |
Σχετικά πολυμέσα | |
δεδομένα |
Ως ηγεμόνας της Θεσσαλονίκης, ο Θεόδωρος ανακηρύχτηκε αυτοκράτορας και διεκδίκησε τον αυτοκρατορικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης σε αντιπαράθεση με τον Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη της Νίκαιας. Έφτασε έξω από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης (1225), αλλά η επίθεσή του καθυστέρησε μέχρι το 1230· επειδή δεν πρόλαβε να συγκεντρώσει τις δυνάμεις του, συνετρίβη στη Μάχη της Κλοκοτνίτσας και φυλακίστηκε. Τον διαδέχθηκε στην Ήπειρο ο ετεροθαλής αδελφός του Μανουήλ Κομνηνός Δούκας, που έχασε γρήγορα τη Θράκη και το μεγαλύτερο τμήμα της Μακεδονίας από τον Ιβάν Ασέν Β΄. Η Θεσσαλονίκη δήλωσε την υποτέλειά της στους Βούλγαρους, ενώ τον διαδέχθηκε στην Ήπειρο ο νόθος ανιψιός του Μιχαήλ Β΄. Ο Θεόδωρος ελευθερώθηκε από την αιχμαλωσία, όταν η κόρη του Ειρήνη Κομνηνή Δούκαινα παντρεύτηκε τον Ιβάν Ασέν Β΄· αμέσως επιχείρησε να ανακτήσει τη Θεσσαλονίκη και να διώξει τον Μανουήλ. ΤΌμως την εποχή της αιχμαλωσίας του είχε τυφλωθεί και δεν μπορούσε να γίνει ο ίδιος βασιλιάς: τοποθέτησε τον μεγαλύτερο γιο του Ιωάννη, αλλά στην πραγματικότητα ήταν ο ουσιαστικός κυβερνήτης. Ο Μανουήλ προσπάθησε να ανακαταλάβει τη Θεσσαλονίκη με την υποστήριξη του Αυτοκράτορα της Νίκαιας, αλλά τελικά υποχώρησε, έγινε βασιλιάς της Θεσσαλίας και εγκατέλειψε τη Θεσσαλονίκη στον Θεόδωρο και τον γιο του. Ο Ιωάννης Γ΄ Βατάτζης προσκάλεσε τον Θεόδωρο στη Νίκαια, τον καλοδέχτηκε και έμεινε μαζί του μέχρι την άνοιξη της επόμενης χρονιάς, που βάδισαν μαζί για τη Θεσσαλονίκη. Ο Θεόδωρος έπεισε τον γιο του Ιωάννη να δεχτεί την κυριαρχία του Αυτοκράτορα της Νίκαιας και να υποβιβαστεί στη θέση του δεσπότη. Ο Ιωάννης πέθανε (1224) και τον διαδέχθηκε ο μικρότερος αδελφός του Δημήτριος, που ήταν μισητός στον λαό της πόλης, έτσι ο Ιωάννης Γ΄ Βατάτζης βρήκε την ευκαιρία να ανατρέψει τον Θεόδωρο (1226). Ο Θεόδωρος κατέφυγε στην Αυλή τού ανιψιού του Μιχαήλ Β΄ στην Ήπειρο και τον έπεισε να ξεκινήσει εκστρατεία εναντίον του Βατάτζη (1251), αλλά ηττήθηκαν: ο Μιχαήλ Β΄ συνελήφθη (1252), μεταφέρθηκε στη Νίκαια και έζησε αιχμάλωτος μέχρι τον θάνατό του (1253).