Παρακεταμόλη
αναλγητικό και αντιπυρετικό φάρμακο / From Wikipedia, the free encyclopedia
Η παρακεταμόλη, αναφερόμενη και ως ακεταμινοφαίνη, είναι συνθετικό φάρμακο με αναλγητική, αντιπυρετική και ασθενή αντιφλεγμονώδη δράση,[11][12] το οποίο χρησιμοποιείται εκτενώς και χωρίς συνταγή γιατρού. Σε θεραπευτικές δόσεις έχει λιγότερες παρενέργειες απ' ότι η ασπιρίνη. Είναι διαθέσιμο με τα εμπορικά ονόματα Panadol, Depon (Ελλάδα), Apotel (Ελλάδα), Dolal (Ελλάδα), Algocit (Ελλάδα),[13] Tylenol (ΗΠΑ) κτλ.
Ονομασία IUPAC | |
---|---|
N-(4-hydroxyphenyl)acetamide | |
Κλινικά δεδομένα | |
Εμπορικές ονομασίες | Tylenol, Panadol, Depon, άλλες[1] |
AHFS/Drugs.com | monograph |
MedlinePlus | a681004 |
Δεδομένα άδειας |
|
Κατηγορία ασφαλείας κύησης |
|
Οδοί χορήγησης | Από το στόμα, διορθικά, ενδοφλέβια (IV) |
Κυκλοφορία | |
Κυκλοφορία |
|
Φαρμακοκινητική | |
Βιοδιαθεσιμότητα | 63–89%[3]:73 |
Πρωτεϊνική σύνδεση | Αμελητέα έως 10–25% σε υπερδοσολογία [4] |
Μεταβολισμός | Κυρίως στο ήπαρ[5] |
Μεταβολίτες | APAP gluc, θειούχος APAP, APAP GSH, APAP cys, AM404, NAPQI[6] |
Έναρξη δράση | Έναρξη αναλγητική δράσης ανά οδό χορήγησης: Από το στόμα – 37 λεπτά[7] Ενδοφλεβίως – 8 λεπτά[7] |
Βιολογικός χρόνος ημιζωής | 1,9–2,5 ώρες[4] |
Απέκκριση | Ούρα [4] |
Κωδικοί | |
Αριθμός CAS | 103-90-2 Y |
Κωδικός ATC | N02BE01 N02BE51 N02BE71 |
PubChem | CID 1983 |
IUPHAR/BPS | 5239 |
DrugBank | DB00316 Y |
ChemSpider | 1906 Y |
UNII | 362O9ITL9D Y |
KEGG | D00217 Y C06804 |
ChEBI | CHEBI:46195 Y |
ChEMBL | CHEMBL112 Y |
Συνώνυμα | N-acetyl-para-aminophenol (APAP) |
PDB ID | TYL (PDBe, RCSB PDB) |
Χημικά στοιχεία | |
Χημικός τύπος | C8H9NO2 |
Μοριακή μάζα | 151,17 g·mol−1 |
CC(=O)Nc1ccc(O)cc1 | |
InChI=1S/C8H9NO2/c1-6(10)9-7-2-4-8(11)5-3-7/h2-5,11H,1H3,(H,9,10) Y Key:RZVAJINKPMORJF-UHFFFAOYSA-N Y | |
Φυσικά στοιχεία | |
Πυκνότητα | 1.263 g/cm3 |
Σημείο τήξης | 169 °C (336 °F) [8][9] |
Υδροδιαλυτότητα | mg/mL (20 °C) |
(verify) |
Δρα αναστέλλοντας τη σύνθεση προσταγλανδινών στο κεντρικό νευρικό σύστημα, αλλά ο ακριβής μηχανισμός δεν είναι γνωστός.[14] Χρησιμοποιείται για την ανακούφιση από τους πονοκεφάλους και άλλους πόνους (π.χ. στην αρθρίτιδα) και χρησιμοποιείται για τη ανακούφιση από το κρυολόγημα και τη γρίπη. Φαίνεται να είναι ασφαλές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού.[11] Σε συνδυασμό με οπιοειδή αναλγητικά, η παρακεταμόλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία του έντονου πόνου, όπως ο μετεγχειρητικός πόνος και η παρηγορητική θεραπεία των ασθενών με προχωρημένο καρκίνο.[15]. Κυκλοφορεί και σε σκεύασμα μαζί με καφεΐνη οπότε η υπερβολική πρόσληψη καφέ, τσάι και ορισμένων κονσερβοποιημένα ποτών θα πρέπει να αποφεύγεται κατά τη λήψη του συγκεκριμένου προϊόντος[16].
Η παρακεταμόλη είναι ασφαλής[17] και οι περισσότεροι άνθρωποι δεν παρουσιάζουν παρενέργειες στις συνιστώμενες δόσεις (μέχρι 1000 mg σε μία δόση, 3000-4000 mg την ημέρα[18][19]). Παρόλα αυτά, η υπερδοσολογία παρακεταμόλης μπορεί να αποβεί μοιραία, καθώς προκαλεί εκτεταμένη βλάβη στο ήπαρ.[11] Παράγοντες κινδύνου αποτελούν η χρόνια ηπατική νόσος και ο αλκοολισμός.[20] Η υπερδοσολογία παρακεταμόλης είναι η κύρια αιτία οξείας ηπατικής βλάβης στον δυτικό κόσμο.[21]