Φρυκτωρία
From Wikipedia, the free encyclopedia
Η φρυκτωρία είναι ένα σύστημα οπτικής επικοινωνίας με φρυκτούς,[1] δηλαδή φλεγόμενους πυρσούς ή δαυλούς, που χρησιμοποιήθηκε κυρίως στην αρχαιότητα για τη μετάδοση μηνύματος σε μακρινή απόσταση. Το άναμμα του πρώτου πυρσού ακολουθούν διαδοχικά οι υπόλοιποι φρυκτωροί ώστε να αναμεταδοθεί η είδηση. Το δίκτυο αυτό αναπτύχθηκε κυρίως για στρατιωτικούς σκοπούς και το μήνυμα ήταν προσυμφωνημένο (π.χ. νίκη).
Το άγγαρον πυρ, δηλαδή τη φωτιά που αγγέλει,[2] άναβαν στους σταθμούς μετάδοσης – παρατήρησης, τα «φρυκτώρια». Πρόκειται για ειδικά κατασκευασμένα κτίσματα σε επιλεγμένα υπερυψωμένα σημεία, συνήθως βουνοκορυφές, σαφώς ορατά μεταξύ τους ανά δύο. Ο «φρυκτωρός» είναι ο φύλακας - επιστάτης του φρυκτωρίου και μεταβιβάζει το πύρινο σήμα μέσω φλόγας ή πυκνού καπνού, ανάλογα με τις συνθήκες ορατότητας.[3]
Η επινόηση της φρυκτωρίας αποδίδεται στον Παλαμήδη κατά την περίοδο του Τρωικού Πολέμου, στο τέλος της Εποχής του Χαλκού. Ο Παλαμήδης ήταν γιος του Ναυπλίου και της Κλυμένης, ανιψιός του Αγαμέμνονα.[4] Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση, ήταν περιώνυμος ήρωας του τρωικού κύκλου και η ζηλοφθονία του Οδυσσέα προκάλεσε τον άδικο και ατιμωτικό θάνατό του.[5] Όταν τελείωσε ο πόλεμος και επέστρεφαν οι Αχαιοί νικητές, ο Ναύπλιος για να εκδικηθεί τον θάνατο του γιου του χρησιμοποίησε τις φρυκτωρίες στις βραχώδεις ακτές του Ξυλοφάγου (Κάβο Ντόρο) για να παραπλανήσει τα πλοία και να ναυαγήσουν.
Ο όρος «φρυκτωρία» (το θέμα αυτού του άρθρου) κυριολεκτείται μόνο για χρήση πυρσών με ενδιάμεσα φρυκτώρια, δηλαδή δεν χαρακτηρίζει τους μόνιμους πυρσούς που χρησιμοποιούνται ως ναυτιλιακό βοήθημα (φωτοσήμανση) στο φαρικό δίκτυο, όπως οι Στήλες του Ηρακλή οι οποίες λειτουργούσαν ως φάροι που ειδοποιούσαν τα πλοία για την πορεία που έπρεπε να ακολουθήσουν.