جنگ داخلی لبنان
جنگ داخلی / From Wikipedia, the free encyclopedia
جنگ داخلی لبنان (به عربی: حرب أهلیة لبنانیة) یک جنگ داخلی چند وجهی بود که از سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰ بطول انجامید و در حدود ۱۲۰۰۰۰ نفر تلفات بر جای گذاشت.[2] تا سال ۲۰۱۲ حدوداً ۷۶۰۰۰ نفر همچنان آواره بودند.[3] بر اثر این جنگ همچنین یک میلیون نفر لبنان را ترک کردند.[4]
جنگ داخلی لبنان | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
از بالا و از سمت راست: میدان شهدای بیروت، ناو یو اس اس نیوجرسی در حال شلیک در بندر بیروت، انفجار سفارت آمریکا در بیروت (۱۹۸۳)، تخریب ساختمانی در بیروت، رژه اعضای سازمان آزادیبخش فلسطین موسوم به ساف در بیروت | ||||||||
| ||||||||
طرفهای درگیر | ||||||||
حزب فالانژ لبنان الاحرار (تا ۱۹۸۰) |
سازمان آزادیبخش فلسطین حزبالله لبنان (از سال ۱۹۸۲)
|
جنبش امل سوریه | ||||||
فرماندهان و رهبران | ||||||||
بشیر جمیل آریل شارون مناخم بگین |
کمال جنبلاط سید عباس موسوی عماد مغنیه سید روحالله خمینی |
نبیه بری حافظ اسد مصطفی طلاس | ||||||
۱۲۰۰۰۰تا ۱۵۰۰۰۰نفر کشته شده |
قبل از جنگ لبنان یک کشور چند فرقه ای بود که در شهرهای ساحلی اکثراً سنیها و مسیحیان، در جنوب و دره بقاع در شرق عمدتاً شیعیان و در نواحی کوهستانی بیشتر دروزیها و مسیحیان ساکن بودند و دولت لبنان تحت تأثیر قابل توجه نخبگانی از مسیحیان مارونی اداره میشد.[5][6] پیوند بین سیاست و مذهب در دوران قیمومت فرانسه بر لبنان در سالهای ۱۹۲۰ تا ۱۹۴۳ و ساختار پارلمان به نفع برتری جمعیت مسیحیان پایهگذاری شد. اگرچه کشور جمعیت بزرگی از مسلمانان داشت و بسیاری از جریانات پان عربیسم و چپ به مخالفت با دولت طرفدار غرب برخاستند. پایهگذاری کشور اسرائیل و آوارگی صدها هزار مهاجر فلسطینی در فاصله سالهای ۱۹۴۸ تا ۱۹۶۷ باعث برهم خوردن تعادل جمعیتی بنفع مسلمانان شد. جنگ سرد تأثیر عمیقی بر تجزیه لبنان داشت که عمدتاً به علت قطبی شدن شرایط سیاسی بود که پیش از آن در بحران سیاسی ۱۹۵۸ خود را نشان داده بود. بطوریکه مارونیها به طرفداری از غرب و جنبشهای پان عربی به طرفداری از کشورهای عرب متحد شوروی پرداختند.[7]
مبارزه میان مارونیها و فلسطینیها (عمدتاً سازمان آزادیبخش فلسطین) از سال ۱۹۷۵ شروع شد. سپس چپها، پان عربها و گروههای مسلمان لبنانی اتحادی با فلسطینیها تشکیل دادند. در طول دوران جنگ اتحادها بهسرعت و بهطور غیرقابل پیشبینی تغییر میکرد. علاوه بر آن قدرتهای خارجی همچون سوریه و اسراییل درگیر جنگ شده و در کنار طرفهای مختلف جنگ مبارزه میکردند. همچنین نیروهای حافظ صلحی مانند نیروهای چند ملیتی در لبنان و یونیفل نیز در لبنان مستقر بودند. وقوع انقلاب ۱۳۵۷ و سرنگونی رژیم مورد حمایت غرب در ایران نیز به پیچیدگی اوضاع در لبنان دامن زد. ایران که یکی از قدرتمندترین کشورهای غرب آسیا بشمار میرفت به یکباره شروع به حمایت و تسلیح شیعیان در لبنان کرد و با تأسیس حزبالله نوعی موازنه در جنگ داخلی لبنان به نفع مسلمانان بر قرار ساخت. هسته اولیه حزبالله لبنان در واقع سازمانی متشکل از اسلام گرایان، نیروهای حزب الدعوه به رهبری محمدحسین فضلالله، شاخه دانشجویی حزب الدعوه، مسئولان جنبش امل، اعضای جنبش فتح به رهبری ابوجهاد (خلیل الوزیر) و تمام گروهها و جریانهای تأثیر پذیرفته از انقلاب اسلامی ایران و سید روحالله خمینی بود.[8][9]
در سال ۱۹۸۹ معاهدهٔ طائف آغازگر پایان درگیریها بود. در ژانویه ۱۹۸۹ هیئتی از اتحادیه عرب شروع به فرمول بندی راه حلهای مناقشه نمود. در مارس ۱۹۹۱ پارلمان، قانون عفو عمومی را برای تمامی جنایات قبل از این تاریخ به تصویب رساند.[10] در می ۱۹۹۱ تمامی گروههای شبه نظامی به جز حزبالله منحل شدند و ارتش لبنان بازسازی خود را به عنوان یک سازمان غیرفرقهای آغاز نمود.[11] با این حال تنشهای مذهبی بین شیعیان و سنیها به قوت خود باقی ماند.[12][13]