اجماع (فقه)
From Wikipedia, the free encyclopedia
این نوشتار دربارهٔ اِجماع در تشریع اسلامی است؛ برای همرأیی دیدگاهی بنگرید: همرأیی تصمیمگیری
اِجماع در فقه، به همرأی بودن، داوری، تصمیم یا توافق دانشوران مسلمان گفته میشود که پس از قرآن، سنت و قیاس، از خاستگاههای چهارگانه اصول فقه (تشریع= قانونگذاری اسلامی) اهل سنت است.[1] منظور از اجماع، همرأیی همه مجتهدان مسلمان در دورهای بر حکمی شرعی است. برخی از پژوهشگران حدیث «لا تجمع أمتی علی ضلالة (امت من بر گمراهی همرأی نمیشوند) را هستهٔ اجماع میدانند[1] و میافزایند که دور از انتظار نیست که خود پیامبر کسی است که ایدهٔ اجماع را در صحابه بنیان نهاد.[1] اجماع بر دو گونهٔ کلّی است، بیان صریح دیدگاه و اجماع سکوتی؛ اگر مجتهدی در مسئلهای فتوایی بیان داد و دیگر مجتهدان همروزگارش بر فتوایش آگاهی یابند و کسی آن را انکار نکند، اجماع سکوتی روی میدهد.[1]
واژه اجماع به معنی اتفاق نظر است و در اصطلاح فقه به اتفاق «فقها» یا «اهل حلّ و عقد» بر یکی از احکام شرع گفته میشود.
اجماع در فقه اهل سنت در ردیف کتاب و سنت از مبانی استنباط احکام است، اما در فقه جعفری منبع مستقلی برای استخراج احکام نیست، بلکه در صورتی که موافقت معصوم را نشان دهد، معتبر است.