برنامه موشکی ایران
مجموعه طراحی، ساخت و آزمایش تسلیحات موشکی توسط ایران / From Wikipedia, the free encyclopedia
برنامهٔ موشکی ایران به مجموعه طراحی، ساخت و آزمایش تسلیحات موشکی توسط جمهوری اسلامی ایران میگویند. این برنامه در چند حوزه مختلف از جمله برنامه موشکی، برنامه پدافندی، برنامه موشکهای کروز دریایی، موشکهای هوا به زمین و هوا به هوا و موشکهای فضایی و ماهوارهبرها دنبال میشود. برنامه موشکی ایران، به اعتقاد تحلیلگران نظامی، در زمره کشورهای برتر در حوزه فناوری موشکی توصیف شده است. ایران بیشترین ذخیره موشکی در خاورمیانه منطقه (غرب آسیا) را داراست.
در دهه ۱۹۷۰ ایران از بزرگترین واردکنندگان سلاح در دنیا بود، در این دوره که پیش از جمهوری اسلامی و انقلاب ۵۷ بود، تعدادی موشک و سامانه موشکی خریداری شدند و قراردادی برای ساخت یک کارخانه ساخت موشک بسته شد که پس از انقلاب ۵۷، ملغی گردید. با روی کار آمدن جمهوری اسلامی و پس از آغاز جنگ ایران و عراق، لزوم موشک و دانش موشکی برای ایران نمایان شد. با وجود تحریمها علیه ایران، در این دوره سعی شد تا بخشی از نیازهای موشکی ایران از جانب کشورهای دیگر چون لیبی و سوریه برطرف گردد. در این دوره خریدهای موشکی از روسیه، کرهشمالی و چین نیز صورت گرفته است. در همین زمان، اقداماتی برای ساخت موشک در ایران صورت گرفت. در این دوره اسکاد بی مهمترین موشکی بود که دراختیار ایران قرار داشت. اولین موشک بومی ایران با نام «مشک» که «ایران ۱۳۰» نیز نام داشت، در سال ۱۳۶۷ ساخته شد. برد این موشک ۱۳۰ کیلومتر بود و در آزمایشها تا ۱۶۰ کیلومتر نیز موفق بود. این موشک در همان سال علیه عراق مورد استفاده ایران قرار گرفت. زلزال، فاتح ۱۱۰ و پس از آن خانواده شهاب، دیگر موشکهای ساخت ایران بودند.
ایران در زمینههای مختلف موشکی از جمله تغییر سوخت مایع به جامد، بالابردن برد موشکها، قابلیت هدایت موشکها، ساخت سامانههای موشکی و پدافندی و طراحی موشکهای فضایی اقدامات فراوانی انجام داده است که منجر به ساخت انواع موشکها شده است. ایران هر از چندگاهی با برگزاری نمایشگاه، رزمایش یا مانور و رژه، اقدام به رونمایی از تسلیحات جدید و نمایش محصولات قدیمی خود میکند. از لحاظ قابلیت، مهمترین موشکهای ایران، موشک شهاب ۳ با برد ۲ تا ۳ هزار کیلومتر، موشک رعد، سجیل، خانواده فاتح و چندین سامانه پرتاب موشک و پدافندی است. جدیدترین محصول پدافندی ایران، باور ۳۷۳ نام دارد که نمونه توسعه یافته اس ۳۰۰ روسی است. ایران بیشتر موشکهای خود را در شهرکهای زیرزمینی میسازد.
ایران در زمینه فضایی نیز به موفقیتهایی چون ساخت موشکهای با برد بلند برای نصب ماهواره در مدارهای دور زمین، ساخت ماهواره و سکوهای فضایی دست یافته است. ایران برای اولین بار در سال ۱۳۷۵، موشکی آزمایشی را به سمت فضا شلیک کرد. در سال ۱۳۸۴، ایران با همکاری روسها ماهواره سینا را به فضا پرتاب کرد. با قرار گرفتن ماهواره سینا در مدار زمین و در ارتفاع ۷۰۰ کیلومتری از زمین، ایران چهل و سومین کشور دارنده ماهواره در جهان شد. در سال ۱۳۸۵، ایران موفق شد تا موشک شهاب ۴ را با سیستم ناوبری، به صورت آزمایشی شلیک کند. با آزمایش موفق این موشک، ایران اعلام کرد که به سیستم پرتاب ماهواره، دست یافته است. در ۱۴ بهمن ۱۳۸۷ ماهواره امید با پرتابگر سفیر ۲ به فضا پرتاب شد و در مدار خود جای گرفت. ایران همچنین موفق شده است تا موجود زنده نیز به فضا بفرستد و به صورت زنده بازگرداند. در نوامبر ۲۰۲۲ ایران موشک قائم ۱۰۰ را آزمایش کرد. این موشک اولین موشک پرتابگر سه مرحلهای ایران است که میتواند ماهوارهای با وزن ۸۰ کیلوگرم را در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار دهد.
برنامه موشکی ایران، همواره مورد توجه رقبا و دشمنان جمهوری اسلامی بوده است. این توجهها به برنامه موشکی ایران، از زمان شروع چالش هستهای ایران، بیشتر شده است. به عقیده مخالفان هستهای شدن جمهوری اسلامی، ایران به دنبال دستیابی به دستاوردهای نظامی هستهایست و برنامههای موشکی ایران نیز، در این راستا توسعه یافته و مییابد. همین امر سبب شده است تا تحریمهای بسیاری از جانب مخالفان جمهوری اسلامی، نسبت به برنامههای موشکی این کشور صورت بگیرد. نگرانی آمریکا از برنامه موشکی ایران، دو مقوله «برد موشکی» و «قابلیت حمل کلاهک هستهای» است. اسرائیل به عنوان یکی از متحدان آمریکا در منطقه که در تیررس موشکهای ایران قرار دارد، توان موشکی ایران را تهدیدی علیه خودش و بخشهایی از اروپا قلمداد میکند. اما مسئولان جمهوری اسلامی ایران، برنامههای موشکی خود را در راستای امور دفاعی میدانند. آنها مدعی هستند که تنها هدف از ساخت موشک در ایران، بازدارندگی در مقابل تهدیدات است.