تنش پسماند
From Wikipedia, the free encyclopedia
تنش پسماند تنشی است که پس از زدوده شدن تنش اعمالی به یک جسم جامد، در آن باقی میماند. تنش پسماند میتواند مطلوب یا نامطلوب باشد. به عنوان مثال، سختکاری سطحی با لیزر باعث ایجاد تنش پسماند فشاری در قطعههای فلزی مانند تیغهٔ موتور توربین میشود. همچنین در شیشههای مقاوم از آن بهره میبرند تا نمایشگرهای شیشه ای بزرگ، نازک، ضد ترک و خراش را در تلفنهای هوشمند تولید کنند. با این وجود، تنشهای پسماند ناخواسته در یک سازه، میتوانند باعث خرابی دائمی آن شوند.
تنش پسماند میتواند ناشی از سازوکارهای گوناگون مانند تغییر شکلهای ناکشسان (پلاستیک)، گرادیان دما (طی چرخهٔ حرارتی) یا تغییرات ساختاری (تغییر فاز) باشد. برای نمونه، گرمای ناشی از جوش ممکن است باعث انبساط موضعی شود. هنگامی که قطعه جوشکاری شده در حال خنک شدن میباشد، بعضی از قسمتهای آن بیش از سایر قسمتها سرد و منقبض شده، و باعث برجای ماندن تنش پسماند در قطعه میشوند. مثال دیگر در هنگام ساخت مواد نیمه رسانا و میکروسیستمها،[1] هنگام قرار گرفتن لایههای نازکی که دارای خصوصیات حرارتی و بلوری متفاوتی هستند و تحت شرایط مختلف ساخته شدهاند نیز مسئله باقی ماندن تنشهای پسماند به وجود میآید. تغییرات تنش در داخل مجموعهای ساخته شده از مواد لایهای نازک میتواند بسیار پیچیده باشد. در این موارد، امکان تغییر بین تنشهای فشاری و کششی از لایهای به لایه دیگر وجود دارد.