رونویسی (ژنتیک)
بیوسنتز آرانای که روی الگویی از دیانای صورت می پذیرد. / From Wikipedia, the free encyclopedia
رونویسی یکی از مراحل بیان ژن است که در آن، یک بخش خاص از دیاِناِی توسط آراِناِی پلیمراز به آراِناِی پیامرسان کپی میشود. دیاِناِی و آراِناِی هر دو از اسیدهای نوکلئیک هستند که از جفتبازهای نوکلئوتیدی بهعنوان زبان مکمل استفاده میکنند. طی رونویسی، یک توالی دیاِناِی توسط آراِناِی پلیمراز خوانده میشود، که یک رشتهٔ مکمل آراِناِی موازی ولی در جهت عکس یکدیگر را در فرایندی بهنام رونویسی اولیه تولید میکند. رونویسی در مراحل زیر انجام میشود:
- آراِناِی پلیمراز همراه با یک یا چند فاکتور رونویسی، به پروموتر دیاِناِی متصل میشود.
- آراِناِی پلیمراز یک حباب رونویسی ایجاد میکند که دو رشته از مارپیچ دیاِناِی را جدا میکند. این کار با شکستن پیوندهای هیدروژنی بین نوکلئوتیدهای دیاِناِی مکمل انجام میشود.
- آراِناِی پلیمراز، نوکلئوتیدهای آراِناِی را اضافه میکند. (که مکمل نوکلئوتیدهای یک رشته دیاِناِی است)
- واحدهای قند-فسفاتِ آراِناِی، با کمک آراِناِی پلیمراز، بهمنظور تشکیل رشتهٔ آراِناِی، تشکیل میشود.
- پیوندهای هیدروژنیِ مارپیچ آراِناِی-دیاِناِی شکسته شده و رشتهٔ آراِناِی سنتزشدهٔ جدید را آزاد میکند.
- اگر سلول دارای یک هسته باشد، آراِناِی ممکن است بیشتر پردازش شود که ممکن است شامل پلیآدنیله شدن، کلاهکگذاری و پیرایش شود.
- آراِناِی ممکن است در هسته باقی بماند یا از طریق مجموعهٔ منافذ هستهای به سیتوپلاسم برود.
بخشی از دیاِناِی که به یک مولکول آراِناِی رونویسی شدهاست، یک واحد رونویسی نامیده میشود و حداقل یک ژن را رمزگذاری میکند. اگر ژن یک پروتئین را رمزگذاری کند، رونویسی یک آراِناِی پیامرسان را تولید میکند. آراِناِی پیامرسان، به نوبهٔ خود، بهعنوان یک الگو برای سنتز پروتئین از طریق فرایند ترجمه عمل میکند.
بخشهای دیگری از دیاِناِی ممکن است به انواع آراِناِیهای غیر-کدکننده مانند ریز آراِناِیها، آراِناِیهای ریبوزومی (rRNA) آراِناِی حامل (tRNA), آراِناِیهای کوچک هستهای (snRNA)، آراِناِیهای کوچک هستکی (snoRNA) یا مولکولهای آراِناِی آنزیمی بهنام ریبوزیمها و آراِناِی بلند غیرکدکننده (IncRNA) رمزگذاری شوند.[1] بهطور کلی، آراِناِی به سنتز، تنظیم و پردازش کردن پروتئینها کمک میکند؛ بنابراین نقشی اساسی در سلولها ایفا میکند.
در ویروسشناسی، این اصطلاح همچنین میتواند در هنگام اشاره به سنتز آراِناِی پیامرسان از مولکول آراِناِی استفاده شود. بهعنوان مثال، ژنوم یک آراِناِی ویروس تکرشتهای جهت منفی (-ssRNA) ممکن است یک الگو برای آراِناِی تکرشتهای جهت مثبت (ssRNA +) باشد. این به این دلیل است که رشتهٔ جهت مثبت شامل اطلاعاتی است که برای ترجمهٔ پروتئینهای ویروسی برای تکثیر ویروس، وجود دارد. این فرایند توسط یک آراِناِی رپلیکاز ویروسی تسریع میشود.[2]