صرع
گروهی از اختلالات عصبی که باعث تشنج میشوند / From Wikipedia, the free encyclopedia
صَرع[1] یا اِپیلِپسی(در عربی صرع به معنای کشمکش است) (به انگلیسی: epilepsy)، از زبان یونانی باستان؛ πιλαμβάνειν، (به فرانسوی: épilepsie)، (به آلمانی: Epilepsie) (به چینی سنتی: 癲癇發作)[تلفظ:Diānxián fāzuò]، (به چینی: 癫痫发作)،[تلفظ:Diānxián fāzuò]، (به معنی «تصرف کردن، تملک داشتن، یا پریشان کردن»؛"یونانی باستان") عبارت است از مجموعهای از اختلالات عصبی مزمن پزشکی یا بلند مدت که با علامت تشنج مشخص میشود.[2] این تشنجها ممکن است بسیار خفیف و تقریباً غیرقابل شناسایی بوده یا برعکس طولانی مدت و با لرزش شدید همراه باشد.[3] در صرع تشنج ها بهطور مکرر روی میدهد و هیچ دلیل ثابت و مشخصی ندارد، در حالی که تشنج هایی را که به دلایل خاص روی میدهد، نباید به عنوان تشنج صرعی تلقی کرد.[4]
صَرع | |
---|---|
نامهای دیگر | اپیلپسی(انگلیسی)، فرد تشنجی(عامیانه)، اختلال تشنج دائم. |
امواج ۳ هرتزی افزایش و تخلیه الکتریکی مغز آنگونه که در نوار مغزی یک بیمار مبتلا به صرع دیده میشود. در الکتروآنسفالوگرافی طبیعی، این امواج به صورت یکنواخت و غیرخشن در اَبعاد بسیار کمتری بالا رفته و پایین می آیند، اگرچه در موقعیت هایی نظیر خواب و استراحت، مصرف انواع موادی که بر مغز تاثیر میگذارند، انواع حالات و احساسات هیجانی و... ممکن است تغییراتی خفیف داشته باشند. | |
تخصص | تخصص مغز و اعصاب(تشخیصنهایی/تجویز دارو/انتخاب دارو و دوز مناسب/پایش و کنترل بیمار)، نورولوژی(این افراد در زمینه علوم اعصاب بیشتر به تحقیق و پژوهش میپردازند اما گاهی مشاوره با آنها مناسب است)، روانشناسی سلامت(برای درمانی هدفمند و هوشمندانه به بیمار مثلا روانشناس سعی دارد از طریق چیزهایی چون هیپنوتیزم/ضمیر ناخودآگاه/ورزش های روانتنی و دادن انگیزه و امید به بیمار، وی را از لحاظ روحی-روانی مثبت اندیش نگاه دارد. داشتن روحیه خوب باعث کاهش محسوس تشنجات می شود، تخصص اعصاب و روان(جهت بررسی های اولیه) |
نشانهها | حملات تشنجی پیوسته که ماهها یا سالها طول می کشد و ممکن است باعث آسیبهای مغزی شود، سردرد، گرفتگی عضلات، اختلالات خواب، اختلال پانیک، اختلال اضطراب فراگیر(GAD)(بیمار همواره در هراس و دلهره حملات تشنج بعدی است.)، تب و لرز، سرگیجه، کاهش محسوس هوش و حافظه، افسردگی و سایر بیماری های روحی-روانی. |
دورهٔ معمول آغاز | معمولاً در دهه دوم و سوم زندگی تشنجهای پی در پی(صرع) آغاز می شود. |
دورهٔ بیماری | اگر صرع سریع تر توسط پزشک تشخیص داده شود، معمولاً با مصرف داروهای ضدتشنج و آرامبخش می توان تا ٪۷۰ تشنجات را خوب کنترل کرد. برخی افراد پس از ۱ الی ۱۰ سال به درمان دائمی میرسند!(٪۲۷) |
گونهها | صرع ابسنس، صرع تونیک-کلونیک، صرع تونیک-آتونیک و صرع ژنرالیزه یا عمومی که شدیدترین گونه این بیماری است. |
علت | پالسهای الکتریکی غیرعادی مغز در آزمایش EEG شامل امواج آلفا-بتا-تتا-پتا، سلول های مغز(نُورونها) جریان الکتریکی غیرطبیعی دارند. |
عوامل خطر | فلش نور، شنیدن صدای بلند گوشخراش، تنفس سریع، تب و لرز شدید، برخی بیماری های مغز و اعصاب، ضربه به سر، بیخوابی شدید، بیماری های خاص دیگر، مسمومیت یا تداخل دارویی/غذایی |
تشخیص افتراقی | حمله پانیک، هیپوگلیسمی، میگرن شدید، دیسکینزی دیرس، تشنج های ریفلکس آنوگزیک |
پیشگیری | اهمیت دادن به بهبود و توسعه مغز و سیستم اعصاب بدن، مصرف مولتی ویتامین و مینرال ها، خواب کافی و منظم، کاهش مصرف کافئین/نیکوتین، عدم مصرف سیگار، قلیان، ویپ، ماری جوآنا و دیگر مواد مخدر، مراقبت از سر خود(سعی کنید کمترین ضربه به سر را داشته باشید و...) |
دارو | داروهای ضد تشنج، بنزودیازپین ها، والپروات سدیم،
داروهای رایج درمان صرع در سال(۲۰۲۲)::: کاربامازپین، لاموتریژین، فنوباربیتال، کلونازپام، دیازپام، دپاکین ۵۰۰(والپروئیک اسید+والپروات سدیم)، گاباپنتین، پرگابالین، لوتیراستام، تیوپنتالسدیم. |
انتشار | صرع اصلاً مسری نیست. اما ممکن است در گروه هایی از مردم که ساختار ژنتیکی اعصاب نزدیک به هم دارند رخ دهد(مثال:از پدر/مادر/خواهر/برادر به فرزند یا از خویشاوندان مانند: عمو، عمه، دایی، خاله و افراد مرتبط.) |
مرگها | اگر به فردی که مرتب دچار بحران صرعی می شود! درمان مناسب نرسد تا ٪۳۵ احتمال مرگ وجود دارد. مرگ و میر در جهان(۲۰۲۳): ۵ نفر از هر ۹۹۹۰۸۸۰ بیمار صرعی. |
طبقهبندی و منابع بیرونی | |
آیسیدی-۱۰ | G40-G41 |
آیسیدی-۹-سیام | 345 |
دادگان بیماریها | 4366 |
مدلاین پلاس | 000694 |
ئیمدیسین | neuro/۴۱۵ |
سمپ | D004827 |
در بیشتر موارد دلیل نامشخص است، اما صرع در برخی افراد به دلیل آسیب مغزی، سرطان مغز، و سوء مصرف دارو و الکل، و دلایل دیگر ایجاد میشود. تشنجهای صرعی نتیجه فعالیت سلولی بیش از حد و غیرعادی عصب کورتیکال یا غشایی در مغز است.[4] فرایند تشخیص معمولاً شامل حذف تمام شرایطی است که ممکن است علائم مشابهی نظیر سنکوپ را ایجاد کند، و نیز بررسی اینکه آیا هیچ دلیل لحظهای دیگری وجود داشتهاست یا خیر. صرع را میتوان با گرفتن نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرافی نیز تأیید کرد.
صرع را نمیتوان درمان کرد، اما حملات را میتوان با دارو تا حدود ۷۰ درصد موارد کنترل کرد.[5] در افرادی که تشنجها به دارودرمانی پاسخ نمیدهند، جراحی، تحریک عصبی یا رژیم درمانی را میتوان در نظر گرفت. تمامی سندرمهای صرع مادام العمر نیستند و اکثر افراد تا جایی بهبود مییابند که دیگر نیازی به دارو ندارند.
حدود ۱٪ درصد از جمعیت مردم جهان (۶۵ میلیون نفر) صرع دارند،[6] و تقریباً ۸۰٪ موارد در کشورهای در حال توسعه روی میدهند.[3] صرع در افراد مسنتر رایجتر است.[7][8] در کشورهای توسعه یافته، شیوع موارد جدید بیشتر در نوزادان و سالمندان است؛[9] در کشورهای در حال توسعه این بیماری در کودکان بزرگتر و بزرگسالان جوانتر دیده میشود،[10] که دلیل آن تفاوت در فراوانی دلایل اصلی است. حدود ۵ تا ۱۰٪ از تمامی افراد یک حمله بیدلیل تا سن ۸۰ سالگی دارند،[11] و احتمال وقوع حمله دوم نیز بین ۴۰ و ۵۰٪ است.[12] در بسیاری از نقاط دنیا افراد مبتلا به صرع حق رانندگی مشروط داشته یا کلا حق رانندگی ندارند،[13] اما بیشتر این افراد بعد از یک مدت بدون حمله میتوانند رانندگی را مجدداً آغاز کنند. متخصصان معتقدند حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد بیماری صرع پس از دو سال معالجه، بهطور کامل درمان میشود و پزشک معالج میتواند داروی بیمار را(آهسته آهسته) قطع کند. خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) به نقل از یکی از متخصصین جراح مغز و اعصاب سرشناس ایرانی، بیان کرده بود که بین ۷۰ تا ۸۰ درصد بیماران صرع در ایران پس از حدود ۶ ماه الی ۷ سال، بهطور کامل درمان می شوند. او با بیان اینکه داروهای صرع در ایران اصلاً کمیاب نبوده و در هر داروخانهای با قیمت مصوب دولتی و تحت پوشش برخی بیمه ها به بیماران عرضه می شوند؛ گفت: ۴ داروی پرفروش درمان صرع در کشور به ترتیب؛ فنوباربیتال، والپروات سدیم، گاباپنتین و کلونازپام هستند؛ وی در آخر نیز می گوید: نه تنها درمان اصولی و کامل صرع در ایران حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از کشورهای اروپایی و آمریکایی بیشتر است بلکه تمامی داروهای آن بسیار ارزان تر نیز می باشند. [14]