ملیگرایی کردی
ناسیونالیسم کردی / From Wikipedia, the free encyclopedia
ملیگرایی کُردی(به کردی: کوردایهتی، Kurdyetî) یک جنبش سیاسی و اجتماعی می باشد که از طرف احزاب کُرد تشکیل شدهاست و این جنبش به این باور است که سرزمین کردها یا کردستان بزرگ که در آن مردمان کُرد در اکثریت هستند باید با استقلال از کشورهایی مانند ایران،عراق،سوریه و ترکیه یک کشور مستقل کُرد تأسیس کنند. این مناطق عبارتاند از: کردستان عراق، کردستان ایران، کردستان ترکیه و کردستان سوریه.[6] بسیاری احمد خانی شاعر و فیلسوف کردتبار را بنیانگذار ملیگرایی کردی میدانند.[7]
منطقه مردم کُرد به گزارش سیا (۱۹۹۲) | |
زبان | زبان کردی [ سورانی _ کرمانجی _ زازاکی _ هورامی _ لکی _ لری و..] |
---|---|
منطقه | کردستان ایران = استان های [ کردستان _ ایلام _ کرمانشاه _ آذربایجان غربی _ لرستان ][ و بخش های شمالی خوزستان. _ چهارمحال بختیاری _ کهکیلویه وبويراحمد ] تحت اختلاف نظر ...کردستان سوريه = استان های [ حسکه _ رقه _ حلب و دیرالزور ] ...کردستان عراق= شمال و شرق عراق یا اقلیم کردستان عراق و شهر کرکوک .... کردستان ترکیه = شرق و جنوب شرق ترکیه[1] |
مساحت (کل) | 500000km |
جمعیت | 20 تا 25 میلیون کردستان شمال _ 10 تا 12 میلیون کردستان شرق _ 3 تا 4 میلیون کردستان غرب _8 تا 10 میلیون کردستان جنوب (برآورد)[2][3][4][5] |
سابقه ملیگرایی کردی به دوران فروپاشی امپراتوری عثمانی بازمیگردد، با تجزیه امپراتوری عثمانی در پی شکست در جنگجهانی اول، مناطق با اکثریت جمعیت کُرد آن بین کشورهای تازه تأسیس ترکیه، عراق و سوریه تقسیم شد. جنبشهای جداییخواهانه کردها مدتهاست که توسط ترکیه و کشورهای عراق، ایران و سوریه سرکوب شدهاند. احزابی همچون [ pak _ pkk _ pjak ] به طور علنی حق تعین سرنوشت را جزئی از مرام سیاسی خود اعلام کرده اند. و در پی این خواسته دست به مبارزات مسلحانه بر علیه ارتش ترکیه و سپاه پاسداران زدهاند. اما در حال حاضر تنها [pak] به صورت رسمی خواهان تشکیل کردستان است .
بر اساس نقشه (سیا) کردستان (بزرگ) دارای چهار قسمت [کردستان ایران _ کردستان عراق _ کردستان سوريه _ کردستان ترکیه] است اما ملیگرایان کرد کردستان (بزرگ) را جدا از چهار کشور میدانند و چهار قسمت کردستان را با نام های [ شمال جنوب شرق و غرب ] به زبان کردی [باکور _باشور_ ڕۆژهەڵات _ ڕۆژئاوا] میخوانند
از قرن [ ۱۳] (ه ش) فعالیت های ملیگرایانه کردی توسط احزاب و گروه های مردم نهاد مسلح و سیاسی شروع شد و تا کنون ادامه دارد .در سال های آغازین قرن [۱۳] (ه ش) گروههای مسلح و منطقهای کرد دست به مبارزات مسلحانه و ملیگرایانه زدند در سال [+۳۲۴] حزب دموکرات کردستان ایران به رهبری قاضی محمد در کردستان ایران و در شهر مهاباد برای اولین بار به صورت رسمی تشکیل جمهوری مهاباد [کردستان] را اعلام کرد اما پس از ۱۱ ماه با اعدام وی به پایان رسید پس از او احزاب دیگر همچون حدک و اتحاد میهنی دست به مبارزات ملیگرایانه زدند در سال ۱۳۵۷ کومله در کردستان ایران برای ایجاد کشور [کردستان شرقی ] دست به مبارزات گسترده مسلحانه بر علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی زد و در پی ان بیش از ۳۰۰۰۰ تن از نیروهای سپاه را کشت اما در نهایت فعالیت های مسلحانه اش را به حداقل رساند .در سال های [ ۲۰۰۴ و ۲۰۰۶ ] دو حزب پژاک و پاک ایجاد شدند که در کردستان ایران دست به مبارزات مسلحانه زدند پژاک در این مبارزات ادعا میکند بیش از چند هزار تن از نیروهای سپاه را کشته است و در حال حاضر فعالیت چریکی در کردستان ایران دارد ..پ ک ک هم از سال ۱۹۸۴ تا کنون دهها هزار تن از سربازان ارتش ترکیه را در مبارزات مسلحانه اش کشته است و هنوز هم برای به دست اوردن حقوق ملی کرد های ترکیه مبارزه میکند. در حال حاضر تنها در کردستان عراق و کردستان سوریه ملی بودن کردها به رسمیت شناخته شده اما در این نواحی فعالیت های برای استقلال کامل صورت میگیرد ..