کرتاسه
From Wikipedia, the free encyclopedia
دوره کرتاسه یا گِلسِفیدی بعد از تریاس و ژوراسیک سومین دوره دوران میانهزیستی است که در ۱۴۵٫۵ تا ۶۶ میلیون سال پیش بود و در واقع ۷۹ میلیون سال به طول انجامید و از این لحاظ طولانیترین دوره در میانهزیستی است. نام این دوران اولین بار در سال ۱۸۲۲ (میلادی) توسط امالیوس دالوا به رسوبات کربناته گِلسفیدی در جنوب انگلستان گرفته شد. کرتاسه به دو دوره کرتاسه پیشین و کرتاسه پسین تقسیم میشود. در دوره کرتاسه آب و هوا گرم و معتدل بوده و گیاهان پرگل و گیاهان نهاندانه در سطح زمین پراکنده شدند. بیمهرگانی همچون شاخقوچیها ammonite و فشنگچهها belemnite نیز در این دوران وجود داشتند.
سامانه | ردیف | اشکوب | سن (میلیون سال) |
---|---|---|---|
پالئوژن | پالئوسن | دانین | → پس از آن |
کرتاسه | پسین |
ماستریختین | ۶۶–۷۲,۱ |
کامپانین | ۷۲,۱–۸۳,۶ | ||
سانتونین | ۸۳,۶–۸۶,۳ | ||
کنیاسین | ۸۶,۳–۸۹,۸ | ||
تورونین | ۸۹,۸–۹۳,۹ | ||
سنومانین | ۹۳,۹–۱۰۰,۵ | ||
پیشین |
آلبین | ۱۰۰,۵–~۱۱۳ | |
آپتین | ~۱۱۳–~۱۲۵ | ||
بارمین | ~۱۲۵–~۱۲۹,۴ | ||
هاتریوین | ~۱۲۹,۴–~۱۳۲,۹ | ||
والانجینین | ~۱۳۲,۹–~۱۳۹,۸ | ||
بریاسین | ~۱۳۹,۸–~۱۴۵ | ||
ژوراسیک | پسین | تیتونین | → پیش از آن |
در اواخر دوره کرتاسه برخی پستانداران کوچک به وجود آمدند و همچنین دراین دوره دایناسورها و آمونیتها منقرض شدند. قارهها در دورههای قبلی از یکدیگر جدا شده بودند و تنها قاره آفریقا از آمریکای جنوبی در دوره کرتاسه پیشین از هم جدا شدند. همچنین دانشمندان به این نتیجه رسیدند که در این دوره و در ۹۴ الی ۹۵ میلیون سال قبل به مدت هشتصد هزار سال هوای زمین به حدی گرم بوده که تنها ۴۵ درصد قاره قطب جنوب پوشیده از یخ بوده.